nad reprezentacją pojęciową (propositional), sieciami semantycznymi i schematami, (2)
badania dotyczące wyobrażeń (mental images) - konkretnych, określonych w czasie i prze-
strzeni. W pomiarze dydaktycznym przydatna jest hipoteza sformułowana przez Konstantego
Lecha (1964), a rozwinięta przez Ludwika Kołkowskiego i Stefana Kwiatkowskiego (1994,
rozdz. 2.1) - w postaci czteropoziomowego modelu czynności poznawczych. Autorzy sądzą, że
informacja jest kodowana w umyśle uczącego się na cztery różne sposoby, a myślenie polega
na przetwarzaniu tej informacji bądź na jednym z czterech poziomów, bądź przez
przechodzenie z niższych poziomów na wyższe (uogólnianie) lub z wyższych poziomów na
niższe (konkretyzacja). Najdłuższa jest droga „od poznania zmysłowego - przez teoretyczny
opis rzeczywistości - do praktycznego działania” (tamże, s. 22), odpowiadająca z grubsza
podstawowemu modelowi uczenia się przedstawionemu na rys. 4.
Tabela 4. Model czynności poznawczych ucznia
Poziom Nazwa
Treść kodowania i myślenia Przykład pytania egzaminacyjnego*
I Spostrzeganie przedmiotów zjawisk i Na
Poznanie zmysłowe
czynności i czynności motorycznych; tworzenie przedstawiono
szczegółowych obrazów zmysłowych czynność
Modele niżej podanych
prawidłowo zaciśnięcia
wałka rysunków
wykonaną w
uchwycie trzyszczękowym?
motoryczne II
którym z
Tworzenie uogólnionych
obrazów Co się stanie, gdy na wale korbowym silnika
wyobrażeniowe przedmiotów, zjawisk i czynności
osadzi się łożyska toczne ze zbyt dużym
wciskiem? Modele
Wykorzystanie symboliczne
III pojęć,
symboli, Który z podanych planów obróbki tego
znaków werbalnych i graficznych
przedmiotu należy wybrać, aby zapewnić
najniższą pracochłonność w danym warsztacie
szkolnym? Struktury
Strukturalne opisy zjawisk; prawa, Jaką moc z akumulatora o napięciu 6V
teoretyczne IV
zasady i teorie
pobiera żarówka, jeżeli amperomierz wskazuje
prąd 4A?
* Wszystkie przykłady są podane za: L. Kołkowski i S. Kwiatkowski Elementy teorii
kształcenia zawodowego.
Poziomy I (spostrzeganie) i II (wyobrażenia) można zaliczyć do dziedziny praktycznej
(konkretnej), a poziomy III (pojęcia) i IV (teoria) - do dziedziny poznawczej (uogólnionej)
kształcenia. Wszakże należy się wystrzegać, co słusznie podnoszą humaniści, określania tych