„Większość zadań wykonuje najlepiej jak potrafi”
„Wyraża się korzystnie o swoim zawodzie”
„Wyraża się korzystnie o dobrze wykonanych zadaniach”
„Ubiera się w sposób stosowny do swego zawodu”
Z tych luźnych skojarzeń (ang. jottings) można, zdaniem Magera, zbudować układ
wskaźników odpowiadających hasłu Pracownik przejawia dumę zawodową.
Postępy teorii i praktyki operacjonalizacji celów (Mager, 1962, 1972, 1990) pozwalają na
zbudowanie następującej procedury operacjonalizacji celów kształcenia:
Procedura 2
OPERACJONALIZACJA CELÓW KSZTAŁCENIA
1. Analiza znaczenia celu ogólnego . Niezbędne jest napisanie tego celu, odczytanie go i
rozważenie sensu zawartych w nim wyrażeń, wyobrażenie sobie uczniów w pełni
osiągających ten cel.
2. Luźne zapisy celów operacyjnych. W toku „burzy mózgów” należy wynotować
wszystkie zachowania, jakie cechują uczniów osiągających cel ogólny.
3. Selekcja i klasyfikacja luźnych zapisów. Wybieramy zapisy dotyczące czynności
ucznia, a nie jego cech osobowości. Porządkujemy te czynności według dziedzin i kategorii
taksonomii celów kształcenia.
4. Określenie warunków wykonywania czynności, zwanych też sytuacją odniesienia.
Chodzi o sytuację (szkolną, życiową), w której uczeń będzie wykonywał daną czynność
po jej opanowaniu. Opis tej sytuacji może być zawarty w celu operacyjnym.
5. Określenie wymagań co do biegłości wykonywania czynności, zwanych też
standardami. Wymagania mogą dotyczyć czasu wykonywania, dopuszczalnych błędów,
norm jakości. Także one mogą znaleźć się w celu operacyjnym.
6. Zredagowanie celów operacyjnych. Ważne jest, by sformułowane cele były zwięzłe i
jasne, co można sprawdzić przez próbę zakomunikowania ich nauczycielom.
Operacjonalizacja celów kształcenia dokonywana według podanej procedury jest dość
złożona i pracochłonna (Davis i in., 1988, rozdz. 2 i 3). Może ona prowadzić nawet do takiej
precyzji celu operacyjnego (Guilbert, 1983, s. 1.52):
„Posługując się mikroskopem optycznym, przy powiększeniu 40 razy, rozpoznać tkankę
ziarninową na szkiełku podstawowym w ciągu 5 minut, wskazując na co najmniej 5
elementów rozpoznawczych występujących w preparacie”.