dziedzin jako „niższej” i „wyższej ”. Gdyby tak przyjąć, to sztuka i literatura, jako
odwołujące się do wrażeń zmysłowych i wyobrażeń, musiałyby stać niżej niż nauka, a
osobowość człowieka
- niżej niż sztuczna inteligencja komputera. Najlepiej zatem uznać, że trzy dziedziny celów
kształcenia - motywacyjna, praktyczna i poznawcza - są równoległe. Tak właśnie je
potraktował pionierski zespół roboczy Beniamina Blooma (1956, przedmowa).
Taksonomia celów poznawczych
Oto prosta taksonomia celów kształcenia dziedziny poznawczej, nazywana „taksonomią
ABC” od tytułu książki (Niemierko, 1975), w której po raz pierwszy została przedstawiona:
Tabela 5. Taksonomia celów poznawczych
Poziom I. Wiadomości
A. Czynności ucznia
Kategoria Zapamiętanie
Przypominanie sobie pewnych terminów, faktów, praw i teorii
wiadomości naukowych. Wiąże się to z elementarnym poziomem rozumienia tych
Zrozumienie wiadomości
wiadomości; uczeń nie powinien ich ze sobą mylić ani zniekształcać.
Przedstawianie wiadomości w innej formie niż były zapamiętane,
porządkowanie i streszczanie, czynienie podstawą prostego wnioskowania.
II. Umiejętności Stosowanie
Praktyczne posługiwanie się wiadomościami według podanych
wiadomości w uprzednio wzorów. Cel, do którego wiadomości mają być stosowane, nie
sytuacjach powinien być bardzo odległy od celów osiąganych w toku ćwiczeń
typowych szkolnych.
Stosowanie wiadomości
sytuacjach Formułowanie problemów, dokonywanie analizy i syntezy nowych
w zjawisk,
formułowanie planu
działania, tworzenie
oryginalnych przedmiotów i wartościowanie przedmiotów według pewnych kryteriów.
problemowych Taksonomia ABC jest oparta na wzorach amerykańskich (Bloom, 1956), ale jej
terminologia jest nam bliska, nawiązuje do szeroko znanego podręcznika Wincentego Okonia
(1963), czemu pewnie zawdzięcza popularność. Ma liczne adaptacje przedmiotowe (zob.
Niemierko, 1991, s. 63-66). Bywa, niestety, mylona z procesem nauczania (ogniwami lekcji)
oraz z normami wymagań na kolejne stopnie szkolne („zapamiętanie wiadomości wystarcza
na trójkę”...).
Kolejne kategorie taksonomii ABC będą tu zilustrowane przykładami pochodzącymi z
planu testu Główne cechy Romantyzmu na przykładzie twórczości Adama Mickiewicza Marii
Jolanty Kuczyńskiej (1997) oraz z analizy treści przedmiotu „wprowadzenie do świata