ekstremalne zjawiska przyrodnicze
Ekstremalne zjawiska przyrodnicze
– zagrożenia – klęski żywiołowe
Który termin jest właściwszy?
DOROTA RUCIŃSKA (UW, WGiSR)
Zakres znaczeniowy
Na jednej z konferencji padło pytanie
Który termin jest właściwy: (...) zagrożenia
przyrodnicze, ekstremalne zjawiska przy-
rodnicze, klęski żywiołowe czy katastrofy
naturalne? Problem w tym, że staramy się
wybrać tylko jeden z nich jako uniwersal-
ny. Jednak na to pytanie nie ma prostej od-
powiedzi, bowiem wszystkie są właściwe
w zależności od tego, o czym mówimy. Po-
niżej przedstawiono dość obszerny, choć
niestety wciąż nie wyczerpujący, zakres
znaczeniowy pojęć dotyczących zjawisk
ekstremalnych w przyrodzie, z którym mo-
żemy zetknąć się w literaturze.
W związku z szerokim zainteresowa-
niem społecznym ekstremalnymi zjawi-
skami przyrodniczymi można często ze-
tknąć się w mowie potocznej, a także w li-
teraturze z kilkoma bliskoznacznymi, nie-
jednokrotnie zamiennie stosowanymi
sformułowaniami, których jednak zakres
znaczeniowy pokrywa się tylko częścio-
wo. Problem odpowiedniego ich stosowa-
nia jest wciąż aktualny, również w eduka-
cji szkolnej. Ta ciągła aktualność proble-
mu wynika po części z odwiecznego uży-
wania terminologii w sposób intuicyjny.
Zaś naturalna konieczność ograniczania
wprowadzania nowych haseł do podręcz-
ników szkolnych przedłuża stan braku
uporządkowania, powodując nienatural-
ne omijanie niektórych pojęć, a w następ-
stwie takich działań – zawężanie lub „roz-
mywanie” tematu. Obserwuje się również
pewne tendencje czasowe i preferencje
w doborze terminologii.
Oto kilka przykładów sformułowań
związanych z ekstremalnymi zjawiskami
przyrodniczymi: p rzyrodnicze zagrożenia (Plit 1989, Li-
sowski 1993, 1996, 2000),
k lęska żywiołowa (Plit 1989, Lisow-
ski 1993, 1996, 2000),
z jawiska ekstremalne w przyrodzie
(Plit 1989, Lisowski 1996),
W związku z szerokim zainteresowaniem
społecznym ekstremalnymi zjawiskami
przyrodniczymi można często zetknąć się
w mowie potocznej, a także w literaturze,
z kilkoma bliskoznacznymi, niejednokrotnie
zamiennie stosowanymi sformułowaniami,
których jednak zakres znaczeniowy pokrywa
się tylko częściowo. Problem odpowiedniego
ich stosowania jest wciąż aktualny, również
w edukacji szkolnej.
Fot. 1. Włochy, Sycylia – ziejąca ogniem Etna (2002 r.), najbardziej aktywny wulkan w Europie (fot. PAP EPA/Michele Naccari)
geografia 4
w szkole