Get Adobe Flash player
ekstremalne zjawiska przyrodnicze Ekstremalne zjawiska przyrodnicze – zagrożenia – klęski żywiołowe Który termin jest właściwszy? DOROTA RUCIŃSKA (UW, WGiSR) Zakres znaczeniowy Na jednej z konferencji padło pytanie Który termin jest właściwy: (...) zagrożenia przyrodnicze, ekstremalne zjawiska przy- rodnicze, klęski żywiołowe czy katastrofy naturalne? Problem w tym, że staramy się wybrać tylko jeden z nich jako uniwersal- ny. Jednak na to pytanie nie ma prostej od- powiedzi, bowiem wszystkie są właściwe w zależności od tego, o czym mówimy. Po- niżej przedstawiono dość obszerny, choć niestety wciąż nie wyczerpujący, zakres znaczeniowy pojęć dotyczących zjawisk ekstremalnych w przyrodzie, z którym mo- żemy zetknąć się w literaturze. W związku z szerokim zainteresowa- niem społecznym ekstremalnymi zjawi- skami przyrodniczymi można często ze- tknąć się w mowie potocznej, a także w li- teraturze z kilkoma bliskoznacznymi, nie- jednokrotnie zamiennie stosowanymi sformułowaniami, których jednak zakres znaczeniowy pokrywa się tylko częścio- wo. Problem odpowiedniego ich stosowa- nia jest wciąż aktualny, również w eduka- cji szkolnej. Ta ciągła aktualność proble- mu wynika po części z odwiecznego uży- wania terminologii w sposób intuicyjny. Zaś naturalna konieczność ograniczania wprowadzania nowych haseł do podręcz- ników szkolnych przedłuża stan braku uporządkowania, powodując nienatural- ne omijanie niektórych pojęć, a w następ- stwie takich działań – zawężanie lub „roz- mywanie” tematu. Obserwuje się również pewne tendencje czasowe i preferencje w doborze terminologii. Oto kilka przykładów sformułowań związanych z ekstremalnymi zjawiskami przyrodniczymi: p rzyrodnicze zagrożenia (Plit 1989, Li- sowski 1993, 1996, 2000), k lęska żywiołowa (Plit 1989, Lisow- ski 1993, 1996, 2000), z jawiska ekstremalne w przyrodzie (Plit 1989, Lisowski 1996), W związku z szerokim zainteresowaniem społecznym ekstremalnymi zjawiskami przyrodniczymi można często zetknąć się w mowie potocznej, a także w literaturze, z kilkoma bliskoznacznymi, niejednokrotnie zamiennie stosowanymi sformułowaniami, których jednak zakres znaczeniowy pokrywa się tylko częściowo. Problem odpowiedniego ich stosowania jest wciąż aktualny, również w edukacji szkolnej. Fot. 1. Włochy, Sycylia – ziejąca ogniem Etna (2002 r.), najbardziej aktywny wulkan w Europie (fot. PAP EPA/Michele Naccari) geografia 4 w szkole