społecznych) ma niewielkie możliwości osiągania wysokiego stopnia złożoności i organizacji
tylko poprzez osobistą refleksję poznającego świat ucznia (Klus – Stańska 2002).
2.4. Ocenianie
W edukacji zorientowanej na konstruowanie wiedzy geograficznej ocenienie osiągnięć
uczniów wymaga od nauczyciela wyjścia poza standardowe obserwacje i pomiar dydaktyczny
ich wiedzy oraz umiejętności, jako że uczenie to w znacznej części przebiega poza szkołą,
poza szkolnym doświadczeniem i jest silnie wbudowane w społeczny i kulturowy kontekst
oraz w interakcje zachodzące pomiędzy uczącym się a otaczającym go środowiskiem
zarówno społecznym jak przyrodniczym. Pewną trudność będzie też sprawiało oszacowanie,
na jak duże uczniowskie odstępstwa od teorii powszechnie przyjętych w świecie nauki można
wyrazić akceptację. Lecz na tym nie koniec, bo zaraz wyłaniają się kolejne wątpliwości, jak
chociażby takie: Które twierdzenia – nawet spośród tych funkcjonujących w świecie nauki -
są „bardziej prawdziwe od innych”? Czyja wiedza jest prawomocna; czy tylko ta, którą
posiada nauczyciel, czy ta podręcznikowa, czy może ta najnowsza wciąż jeszcze sprawdzana i
niepewna, lecz już rozpowszechniana przez Internet? I wreszcie: Czy każdy nauczyciel
geografii posiada wystarczające przygotowanie merytoryczne i metodologiczne by arbitralnie
podejmować się oceny prawdziwości (czy choćby wiarygodności) proponowanych przez
uczniów rozwiązań problemów, którzy zainspirowani nim znajdują niekonwencjonalne jego
rozstrzygnięcia, albo dla których rozwiązania sięgają do źródeł wiedzy niedostępnych dla
pedagoga. Zatem najpewniej należałoby przychylić się do takiego oceniania, które by
polegało głównie na analizie procesu uczenia się i poprzestać na ocenianiu wyników tego
procesu w realnych sytuacjach.
Podsumowanie Wszelkiego rodzaju ujęcia dychotomizujące, z jednej strony - nieuchronnie prowadzą
do pewnych uproszczeń, jednak z drugiej - pozwalają uzyskać większą jasność rozważań,
zwłaszcza zaś wyraźniej dostrzec różnice. W tym przypadku - między kształceniem
polegającym na przekazywaniu wiedzy a kształceniem polegającym na jej konstruowaniu, co
zostało uwidocznione w poniższym zestawieniu.
Przekazywanie wiedzy
Uczeń traktowany jako reprezentant grupy
wiekowej, co prawda posiadający „jakąś” wiedzę
osobistą, lecz traktowaną jako nieważną, nie
podlegającą diagnozie.
Konstruowanie wiedzy
Uczeń traktowany jako jednostka z indywidualną
historią, posiadający pełnoprawną wiedzę
osobistą, zdiagnozowaną i/lub zaktywizowaną np.
w rozmowie wstępnej.
Uczeń doświadcza ze strony systemu szkolnego Uczeń aktywnie konstruuje i rekonstruuje wiedzę,
presji (wykonawcą jest nauczyciel) przyswojenia poszukuje własnych dróg poznania; ma prawo do
określonej wiedzy.
oporu. Uczeń
poddaje się
władzy systemu. Uczeń posiada poczucie sprawstwa w uczeniu się,
Równocześnie reprodukowaną wiedzę odczuwa buduje i wyraża nową wiedzę oraz włącza ją do
jako „obcą”, dlatego odrzuca ją i zapomina systemu posiadanych znaczeń.
(reguła 3Z – Zakuć, Zdać, Zapomnieć).
Nauczyciel konfrontuje wiedzę pozaszkolną
Nauczyciel przekazuje (monolog) wiedzę ucznia i wiąże z wiedzą szkolną. Stymuluje
określoną programem nauczania, materiałem ucznia, kiedy trzeba, pomaga w ustalaniu znaczeń,
zawartym w podręczniku, traktowaną jako wiedzę w konstruowaniu struktury opierającej się na
posiadanej przez
ucznia obiektywną, sformalizowaną, zaakceptowaną fundamencie
przedwiedzy. Ceni samodzielność i aktywność
przez administrację oświatową i niego samego.