Get Adobe Flash player
Uczenie się winno też być nakierowane na cel, dlatego że przebiega ono w sposób najbardziej efektywny wtedy, kiedy uczeń świadomie orientuje swoje prace i oczekiwania. W edukacji geograficznej celami takimi są, np.: „poznanie, rozumienie i interpretowanie związków przyczynowo – skutkowych i funkcjonalnych w różnych skalach przestrzennych i czasowych; zdobycie umiejętności geograficznych niezbędnych do stosowania w praktyce opanowanej wiedzy geograficznej; zrozumienie złożoności świata, współzależności jego poszczególnych elementów” (Podstawa programowa dla liceów..., 2002) Efektywne uczenie się zależy również od motywacji, przede wszystkim zaś od motywacji wewnętrznej. Jej rozwijaniu sprzyjają: - ciekawość świata, rozbudzana „zainteresowaniem szeroko rozumianą przestrzenią geograficzną (własnym regionem, terytorium Polski, Europy, świata) oraz przygotowaniem do swobodnego poruszania się w niej” (zapis jednego z celów Podstawy Programowej Kształcenia Ogólnego dla gimnazjum) - dążenie do uzyskania kompetencji, czyli wiadomości i umiejętności, nazwanych osiągnięciami w Podstawach programowych kształcenia na poszczególnych szczeblach, takich jak: „posługiwanie się terminologią geograficzną; gromadzenie, interpretowanie i prezentowanie wiedzy geograficznej; korzystanie z różnorodnych źródeł informacji geograficznej; stosowanie wiedzy geograficznej w życiu i wiele innych - „kształtowanie w uczniach osobistej odpowiedzialności za swoje środowisko życia - geograficzne i społeczne” (Podstawa Programowa dla gimnazjum), a także własnej inicjatywy jednostki, jej niezależności decyzji i działania oraz samodoskonalenia. Zdaniem J.S. Brunera (1966, s.177), problemy z uczeniem się mają miejsce w szczególnych okolicznościach, np. takich, jakie stwarza szkoła, „gdzie program jest z góry ustalony, uczniowie zamknięci w klasach, a droga postępowania ściśle wytyczona. Do tego wymagania szkolne często nie aktywizują mechanizmów podtrzymujących spontaniczną chęć do nauki, takich jak ciekawość, dążenie do kompetencji, pragnienie doścignięcia wybranego wzoru oraz głębokie poczucie zaangażowania w ramach społecznej wzajemności”. Oczywiście zewnętrzna motywacja, zachęta w postaci pochwały, oceny (stopnia szkolnego) mogą skłonić ucznia do kontynuowania podjętej czynności, a nawet wielokrotnego jej powtórzenia, ale nie stanowią niezawodnej pożywki dla długotrwałego procesu uczenia się, w trakcie którego „buduje on swój własny model świata – taki jaki jest i jaki mógłby być” (tamże). 2.2. Nauczanie W szkole konstruktywne budowanie wiedzy przez uczniów jest możliwe tylko pod warunkiem podjęcia przez nauczycieli określonego względem wychowanków działania. Oczekuje się więc, że: 1) sformułują zadania i problemy odpowiednie (pod względem trudności, atrakcyjności) dla uczących się 2) zorganizują nauczanie wokół podstawowych zagadnień prezentowanych całościowo (uczniowie bardziej i z lepszym skutkiem angażują się w rozwiązywanie problemów przedstawionych całościowo niż wtedy, kiedy wymaga się od nich budowania całości z drobnych elementów) 3) uwzględnią już przez uczniów posiadaną wiedzę pozaszkolną i wiedzę szkolną (pochodzącą z wcześniejszych etapów kształcenia), a następnie na fundamencie przedrozumienia przez uczniów danych zagadnień przystąpią do budowania rozumienia bardziej złożonego (należy pamiętać, iż konstruowanie nowej wiedzy winno być poprzedzone przeprowadzeniem diagnozy uczniów na wejściu)