Get Adobe Flash player
nauczania uwzględniano tylko słowne (Okoń 1998). Jednakże, w XIX wieku zaczęto wprowadzać inny sposób nauczania uwzględniający w poznawaniu wiadomości nie tylko postać słownego i pisanego przekazu, lecz także poprzez poznawanie zmysłowe, poprzez obserwację, gdzie zadaniem nauczyciela jest dostarczenie uczniom odpowiedniego materiału empirycznego. Zwracając szczególną uwagę w nauczaniu na rozwój intelektualny ucznia, poziom jego wiedzy i umiejętności, pod koniec XIX wieku pojawiła się metoda problemowa, której teoretyczne podstawy w 1910 roku stworzył J. Dewey, a polskiej dydaktyce geografii prekursorem takiego nauczania był W. Nałkowski (Piskorz 1995). W metodzie tej połączono poznanie z działaniem, poprzez rozwiązywanie problemów w doświadczeniach uczniów. Historyczny rozwój metod nauczania i ich dominujących cech stał się podstawą klasyfikacji metod nauczania. Wszystkie wyodrębnione metody nauczania powinny doprowadzić do wykształcenia trwałej wiedzy opartej na odpowiednio uporządkowanych strukturach, która funkcjonuje w działaniu i myśleniu. To właśnie wybór najbardziej odpowiedniej metody nauczania powoduje, iż w umyśle ucznia powstaje swoista hierarchia – od struktur najprostszych do struktur o charakterze najbardziej ogólnym. Typologia metod zawiera cztery grupy metod kształcenia (nauczania-uczenia się), w których głównymi kryteriami wydzieleń są zróżnicowane czynności nauczyciela i uczniów oraz przewaga określonego rodzaju aktywności, z czego wynika, iż podział ten nie ma charakteru rozłącznego. Wyróżnia się więc metody asymilacji wiedzy, samodzielnego dochodzenia do wiedzy, waloryzacyjne i praktyczne (Okoń 1998). Wybór metody nauczania zależy od postawionych celów lekcji, wieku ucznia, poziomu jego wiedzy oraz bazy dydaktycznej szkoły. To właśnie odpowiedni dobór metody decyduje o ilości przyswojonej wiedzy. Z uwagi na istotne znaczenie jakie ma opanowanie przez ucznia umiejętności w procesie nauczania, klasyfikację uzupełniono o aktywizujące metody kształcenia, w których występuje dominacja uczenia się nad nauczaniem. Praca ucznia jest wówczas bardziej aktywna, przez co sprzyja samodzielności oraz większej trwałości wiedzy i umiejętności. Metody oparte na działaniu ucznia (aktywność poznawczo-praktyczna) zapewniają większą ilość i lepszą jakość przyswajanej wiedzy, niż metody nie inspirujące ucznia do działania lub czyniące to w niewielkim stopniu. Dają możliwość każdemu uczniowi uczestniczenia w procesie dydaktycznym. Czynności uczenia się i nauczania są związane ze świadomością ucznia, wolną wolą, emocjami. Tradycyjne systemy kształcenia kładły największy nacisk na zdobywanie nowej wiedzy (często encyklopedycznej). Współcześnie natomiast powinno się akcentować interdyscyplinarność oraz holistyczne rozumienie świata poprzez zwiększanie zdolności 2