przemysłowych, poradni wychowawczo-zawodowych, poradni przeciwalkoholowych, poradni
przedmałżeńskich, poradni matki i dziecka, poradni przeciwgruźliczych i chorób wenerycznych,
ośrodków zdrowia, szpitali, poradni zdrowia psychicznego [Bobrzyńska, 1973]. Kwestie, które
uznano za konieczne do przekazania uczniom, to: brak przypadkowych kontaktów seksualnych,
wierność, uczenie kultury seksualnej, kształtowanie moralnej odpowiedzialności osób zdrowych
i chorych nawzajem wobec siebie, uczenie właściwego stosunku do ludzi należących do grup
ryzyka – narkomanów, homoseksualistów, brak agresji i dyskryminacji wobec chorych, posiadanie
jednego partnera [Rowiński, Grzechnik, 1988]. Nauczyciele, wychowawcy, pielęgniarki szkolne
mieli obowiązek kształtowania zachowań prozdrowotnych dzieci i młodzieży. Największą
rolę odgrywali tu nauczyciele biologii, jako ci, którzy przekazywali uczniom wiedzę będącą
podstawą do kształtowania kultury zdrowotnej. Było to trudne, bo poziom wiedzy o zdrowiu w
niektórych rodzinach był bardzo niski. Oprócz tego, dzieci miały wykształcone już we wczesnym
dzieciństwie pewne nawyki, które często zaprzeczały zasadom higieny. Szkoła powinna więc
obejmować swoim wpływem nie tylko dzieci, ale całe ich rodziny. Programy nauczania biologii
dla szkół podstawowych wiele miejsca poświęcały kulturze zdrowotnej, szczególnie w klasie IV,
by już od najmłodszych lat edukować dzieci w tym zakresie. Należało uświadomić dzieciom, że
dbanie o zdrowie swoje i swojego otoczenia jest niezwykle ważne. Każdy temat lekcji stwarzał
możliwość mówienia o higienie i zdrowiu, były też tematy poświęcone wyłącznie nawykom
zdrowotnym, higienicznym, oświacie zdrowotnej oraz wpływowi higieny na zdrowie [Feszczyn,
1989]. W latach 80. XX wieku, nauka o człowieku przedstawiania była w programach telewizyjnych
w celu poszerzania wiedzy uczniów oraz ułatwiania rozumienia niektórych zagadnień.
Podkreślano w nich, że każdy odpowiada za własne zdrowie, a pomaga mu w tym poznanie
anatomii ciała ludzkiego. Programy, które emitowane były dla uczniów szkół podstawowych
poruszały temat budowy i funkcji ludzkiego organizmu, na przykład: „Ruch – istotny element
życia” [dotyczył wad postawy, sprawności fizycznej, wypoczynku, uprawiania sportu], „Co to
znaczy prawidłowo się odżywiać?” [sposób odżywania Polaków, błędy dietetyczne], „Przemiana
materii” [omówienie oparzeń i odmrożeń, pierwsza pomoc, pielęgnacja skóry], „Układ nerwowy
i zdrowie psychiczne” [rola układu nerwowego w integracji narządów, nerwica szkolna, higiena
pracy i psychiczna], „Hormony i zdrowie człowieka współczesnego” [postępy w medycynie,
walka ze schorzeniami, profilaktyka chorób]. Dziecko kończące szkołę podstawową jest na
etapie dojrzewania - powinno więc znać przemiany w nim zachodzące, a często się tego wstydzą.
Program telewizyjny przez swoją wizualność miał pomagać uczniom zrozumieć wiele zjawisk i
uczynić je czymś naturalnym [Sołtysiak, 1981].
W „Biologii w Szkole” pojawił się konspekt lekcji [Żak, 1999], którego celem było:
zapoznanie uczniów z pojęciem zdrowia i choroby oraz profilaktyki, zrozumienie przyczyn i
skutków uzależnień, poznanie przyczyn nerwic szkolnych, wyrabianie aktywności w szukaniu
porady specjalistycznej w przypadku choroby lub uzależnienia. Uczniowie poznali rolę higieny
w zachowywaniu zdrowia. W toku lekcji wystąpiła rozmowa ze szkolną higienistką, którą
opowiadała o problemach, z jakimi zgłaszali się do niej uczniowie [nerwice, stres, depresje].
Uczniowie uczestniczyli w warsztatach prowadzonych przez terapeutów „MONARU”,
przeprowadzali wywiad z lekarzem na temat: narkomanii, nerwic, alkoholizmu.
Autorka jego z artykułów [Juśkiewicz, 1995] przedstawiła tabelę zawierającą wiadomości,
jakie powinny być przekazywane uczniom w związku ze zdrowiem. Dotyczyło to: krwotoków,
odżywiania, szkodliwości alkoholu i palenia papierosów, znaczenia czystego powietrza, higieny
skóry i czynników działających na skórę, zdrowia i choroby oraz zagrożeń wypływających z
rozwoju cywilizacji – AIDS, zły tryb życia naruszający biologiczny rytm, brak wiedzy z zakresu
medycyny, a także działania profilaktyczne – higiena życia, współpraca ze służbą zdrowia, rola
mediów w kształtowaniu kultury zdrowotnej społeczeństwa. Autorka przedstawiła też test wiedzy
o zdrowiu – dotyczył on między innymi takich zagadnień jak: układ kostny, choroby serca,
51