Problemy bioetyczne związane z wychowaniem seksualnym dzieci i
młodzieży Karolina Czerwiec
Wstęp Podstawowa definicja bioetyki, wypracowana przez W. Reicha w 1971 w „Encyclopedia of
Bioethics” brzmi „Bioetyka jest systematycznym studium zachowania się człowieka wobec życia
i troski o zdrowie. Studium to prowadzone jest w świetle wartości i pryncypiów moralnych”
[Leone & Privitera, 1994].
Według Katolo (1997) bioetyka zawiera trzy zespoły problemów: /1/ będące wynikiem
tradycyjnej etyki z zakresu medycyny, ale ich rozwiązanie następuje w odniesieniu do innej
metodologii. Należą tu: aborcja, eutanazja, antykoncepcja, sterylizacja; /2/ wynikające z rozwoju
najnowszych technologii z zakresu biomedycyny: zapłodnienie „in vitro”, manipulacje kodem
genetycznym, diagnoza prenatalna, transplantacje organów, diagnoza śmierci; /3/ wynikające
z tego, że zdrowie i życie są zależne od szeregu czynników, które nie dotyczą medycyny:
odżywianie, higiena, warunki pracy, sposoby zachowania, polityka zdrowotna. Należą tu więc:
narkomania, alkoholizm, AIDS, ochrona środowiska naturalnego.
W szkolnych treściach biologicznych pojawiają się zagadnienia dotyczące wszystkich trzech
zespołów problemowych (tabela 1).
Metodyka badań
Celem pracy było:
- określenie miejsca zagadnień dotyczących problemów bioetycznych na lekcjach przyrody
w szkole podstawowej oraz na lekcjach biologii w gimnazjum i liceum,
- analiza programów nauczania oraz artykułów naukowych w odniesieniu do bioetyczności
związanej z biologią człowieka,
- zbadanie relacji między problemami bioetycznymi a nauczaniem zagadnień z zakresu
seksualności człowieka.
Sformułowano następujący problem badawczy: Jakie treści dotyczące problemów
bioetycznych występują w programach nauczania przyrody i biologii oraz literaturze
przedmiotowo - dydaktycznej?
W odniesieniu do problemu badawczego wysunięto następującą hipotezę: Treści dotyczące
problemów bioetycznych są poruszane na każdym poziomie kształcenia w odniesieniu do
każdego zagadnienia z tego zakresu w wystarczającym stopniu.
W celu weryfikacji hipotezy badawczej przyjęto takie metody badawcze, jak: analiza
programów nauczania, analiza podstawy programowej, analiza literatury przedmiotowo-
metodycznej za pomocą przewodnika do analizy dokumentów opracowanego przez autorkę.
Koncepcja badań
Wiele dziedzin naukowych wpływa na kształtowanie wiedzy o człowieku. Niezaprzeczalne
oddziaływanie na tą kwestię mają na pewno: biologia, medycyna, seksuologia, genetyka, etyka.
W związku z tym, że ciało ludzkie można rozpatrywać w odniesieniu do różnych dziedzin wiedzy,
analizowano różnego rodzaju problemy mieszczące się w zakresie zagadnień bioetycznych.
Dokonano analizy: Podstawy programowej kształcenia ogólnego [MEN, 2009], 5 programów
nauczania przyrody w szkole podstawowej oraz 5 programów nauczania biologii w gimnazjum i
8 w liceum. Analizie poddano również podręczniki szkolne i zeszyty ćwiczeń: 4 do przyrody, 13
55