Podejście do nauczania na temat AIDS na różnych poziomach kształcenia
Karolina Czerwiec
Wojciech Mikos
Wprowadzenie W roku 2011 przypada 30. rocznica odkrycia wirusa HIV, 10. rocznica przyjęcia Deklaracji
Zobowiązań oraz 5. rocznica przyjęcia Deklaracji Politycznej. Raport na temat AIDS opracowany
przez UNAIDS przedstawiono na 2 dni przed przypadająca 5 czerwca 30. rocznicą zgłoszenia
pierwszego przypadku AIDS. Ogłoszono w nim między innymi, że w 2010 roku 94% państw
świata posiadało strategiczne programy walki z epidemią HIV. Jednak epidemia HIV/AIDS ciągle
wymaga intensywnych działań - wciąż występują problemy, które powinny być rozwiązywane
zarówno w międzynarodowych społecznościach, jak i poszczególnych państwach. Dotyczy to
na przykład nierównego dostępu do profilaktyki zdrowotnej kobiet i mężczyzn, co potwierdzają
dane, z których wynika, iż młodzi mężczyźni mają większą wiedzę o profilaktyce zakażeń HIV
niż młode kobiety [UNAIDS, 2011].
Wirus HIV powodujący AIDS, odpowiada za pandemię, jaka rozprzestrzenia się na całym
świecie w zastraszającym tempie. Zakażeniu ulega bowiem ponad 14.000 osób dziennie. Szkoła
to „kluczowe“ miejsce, w którym powinno się edukować dzieci w zakresie HIV/AIDS, ponieważ
może mieć to ogromny wpływ na zatrzymanie rozprzestrzeniania się zakażeń wirusem HIV.
Skuteczność takich działań zależy jednak od szybkości dotarcia tych informacji do uczniów,
wytworzenia w nich pozytywnych postaw zdrowotnych, jak również unikania zachowań
ryzykownych. Szkoła sprawuje opiekę nad dziećmi i młodzieżą w wieku od 5 do 18 lat. Posiada
wiele możliwości skutecznego edukowania - wykwalifikowanych nauczycieli, interaktywne
formy nauczania, różnego rodzaju materiały i metody nauczania, sposobność wcielania rodziców
w nauczanie ich dzieci [Schenker, Nyirenda, 2002].
Metodyka Podjętym badaniom przyświecały trzy cele: /1/ określenie miejsca zagadnień dotyczących
AIDS i HIV w programach nauczania przyrody w szkole podstawowej oraz biologii w gimnazjum
i liceum, /2/ analiza programów nauczania i artykułów naukowych w nawiązaniu do bioetycznych
kwestii na temat AIDS i HIV, /3/ określenie relacji między problemami dotyczącymi AIDS i HIV
a nauczaniem zagadnień z zakresu seksualności człowieka.
Sformułowano następujący problem badawczy: Jaki zakres treści na temat AIDS i HIV
występują w programach nauczania przyrody i biologii oraz artykułach naukowych?
Przyjęto hipotezę, głoszącą, że: Tematyka AIDS i HIV w nawiązaniu do zdrowia i biologii
człowieka jest poruszana na wszystkich poziomach kształcenia w wystarczającym stopniu.
W celu weryfikacji hipotezy badawczej przyjęto takie metody badawcze, jak: analiza
dokumentów [programów nauczania, nowej podstawy programowej, literatury przedmiotowo-
metodycznej] za pomocą przewodnika do analizy dokumentów opracowanego przez autorkę.
Koncepcja badań
Dokonano analizy: Podstawy programowej kształcenia ogólnego [MEN, 2009], 5 programów
nauczania przyrody w szkole podstawowej oraz 5 programów nauczania biologii w gimnazjum i
8 w liceum. Analizie poddano również podręczniki szkolne i zeszyty ćwiczeń: 4 do przyrody, 13
do biologii w gimnazjum oraz 11 do biologii w liceum.
Ponadto przeprowadzono analizę 120 artykułów zamieszczonych w czasopiśmie naukowo
65