Kompetencje poznawcze uczniów w świetle wybranych modeli uczenia się
Katarzyna Socha
Od wieków w centrum zainteresowania różnych grup naukowców znajduje się problematyka
związana z mechanizmami uczenia się . Fizjolodzy zastanawiają się nad sposobem przechowywania
informacji w mózgu, psychologów interesuje proces zmian rozwojowych uczenia się i pamięci, a
dydaktyków działania intelektualne i motoryczne uczniów w procesie kształcenia [Włodarski, 1998].
Pojecie uczenie się w edukacji nabierało różnych znaczeń. Uczenie się za Ostaszewskim
2006 to proces powstawania (poprzez doświadczenie) względnie trwałych zmian w zachowaniu
się jednostki.
W innej definicji uczenie się to przyswajanie sobie czegoś, zachodzi z zaangażowaniem
układu nerwowego celem zmian w zachowaniu, które mogą mieć różną trwałość [Ledzińska,
1996]. Wg Anderson’a uczenie się to proces w którym poprzez doświadczenia nabywane przez
ucznia, następują względnie trwałe zmiany w jego zachowaniu.
Klasyczne modele uczenia się
Na przestrzeni wieków zmieniały się poglądy na temat ludzkiego poznania, każda koncepcja
wnosiła coś nowego do widzenia procesu poznawczego. Możemy zaobserwować zmiany
polegające na zastąpieniu tradycyjnych metod nauczania w których główną rolę odgrywał
nauczyciel do nauczania wspomaganego technologią informacyjną.
Studiując literaturę przedmiotu możemy wyróżnić dwa podstawowe klasyczne modele
uczenia się model empiryczny i behawiorystyczny.
Pedagogika empiryczna pochodzi od J. Locke’a 1693, który zakładał, że „wiedza nasza
pochodzi wyłącznie z doświadczenia, umysł jest sam przez się niezapisaną tablicą, którą
zapisujemy doświadczeniami”. Model zakładał liniową reakcję między nauczycielem (tym który
ma wiedzę), a uczniem (który jest odbiorca i zapamiętuje informacje). (Rys. 1.)
Rys. 1. Schemat powstawania wiedzy wg teorii empirycznej.
Z kolei koncepcja behawiorystyczna bazowała na doświadczeniach dostarczanych przez
z modelu
warunkowania klasycznego prezentowanego przez Pawłowa (Rys.2.). Autor zakładał iż bodziec
wywołanie reakcji (bodziec warunkowy). Przyjęcie założeń Pawłowa spowodowało falę
pierwotnie obojętny podany z bodźcem bezwarunkowym (wrodzonym) powoduje wywołanie
krytyki tego (bodziec ze warunkowy). porównanie człowieka Pawłowa spowodowało falę krytyki tego nurtu
względu na
reakcji nurtu
Przyjęcie założeń do zwierząt jako równych w
konstruowaniu zachowań i nie uwzględnieniu reakcji zwierząt jako równych w u człowieka.
ze względu na porównanie człowieka do wyższych które występują konstruowaniu zachowań i nie
uwzględnieniu reakcji wyższych które występują u człowieka.
środowisko założycielem był Watson. Układ bodziec- reakcja, powoduje
iż bodziec pierwotnie obojętny podany J. z bodźcem bezwarunkowym (wrodzonym) został zapożyczony
Bodziec Reakcja
Rys. 2. Schemat powstawanie wiedzy wg teorii behawiorystycznej
Ryc. 2. Schemat powstawania wiedzy wg teorii behawiorystycznej
81 Behawioryści podkreślali rolę doświadczenia w przyswajaniu nowych informacji.
Thorndike przedstawił model warunkowania instrumentalnego (sprawczego) zgodnie, z