układ pokarmowy, składniki pokarmowe i choroby wywołane niedoborem witamin, właściwe
odżywiania się, układ oddechowy i zanieczyszczenia powietrza, czynniki środowiskowe
korzystne dla ludzi, choroby zakaźne i bakteryjne, czynniki sprzyjające wystąpieniu AIDS,
szczepienia ochronne, rozwój techniki i budownictwa oraz ich wpływ na zdrowie, choroby
cywilizacyjne, zanieczyszczenia środowiska. Ważne było również właściwe przygotowanie
nauczycieli w zakresie profilaktyki zdrowotnej, także w przypadku omawiania problemu AIDS.
Powstaje wiele projektów edukacyjnych, które kształtują postawy uczniów, zgodnie z
zasadami przechodzenia od nierównego rozkładu odpowiedzialności do odpowiedzialności
wspólnej, od unikania ryzyka do kreatywności, od racjonalnego dostępu do informacji do pełnego
dostępu do niej, od postawy „co ja z tego będę miał?” do postawy „jak mogę pomóc?” [Potyrała,
2009]. W latach 1992-1995 realizowany był w Polsce projekt „Szkoła Promująca Zdrowie”, który
zakładał, że szkoła podejmuje działania sprzyjające dobremu samopoczuciu uczniów i nauczycieli
oraz rozwijaniu działań na rzecz zdrowia własnego i innych ludzi. Najczęściej używaną przez
uczniów substancją psychoaktywną w Polsce jest alkohol. Drugą w kolejności jest tytoń, a trzecią
marihuana i haszysz. Dość często uczniowie sięgają również po leki psychoaktywne. Dlatego też
powstają w szkołach Szkolne Programy Profilaktyki [SPP], które są reakcją na wzrastająca liczbę
problemów występujących wśród uczniów, takich jak: przemoc, alkohol, narkotyki. SPP ma
polegać na prowadzeniu działalności profilaktycznej, w którą są włączeni nauczyciele, uczniowie
i ich rodzice. Aktywność tej działalności ma odzwierciedlać się w rozwijaniu pozytywnych
zachowań, dzięki którym młody człowiek staje się bardziej odporny na okoliczności ryzykowne,
a tym samym staje się bardziej przygotowany do życia w świecie zagrożeń [Woynarowska, 2007].
Od lat organizowane są w polskich szkołach różnorodne konkursy wiedzy dotyczące różnych
aspektów zdrowia i profilaktyki zdrowotnej. W mediach natomiast pojawiają się różne akcje
o charakterze prozdrowotnym, np.: „Pij mleko! Będziesz wielki!”, „Mamo Tato wolę wodę”,
„Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy”, „Dzień Ziemi”, „Sprzątanie Świata”.
Dyskusja wyników
Stan zdrowia zależy od czynników genetycznych i środowiskowych. Cechy dziedziczne
wpływają na zdrowie jedynie w 16-20%, większość chorób zależy od wpływów środowiskowych.
Do bezpośrednich czynników wpływających na stan zdrowia są kontakty międzyludzkie, czyli
po prostu środowisko społeczne będące częścią stresu psychospołecznego ludzi. Powodują one
powstawanie reakcji organizmu poprzez układ nerwowy, co ma ogromne znaczenie dla stanu
zdrowia danej jednostki. 50% wpływów zdrowotnych zależy od stylu życia przejawiającego się
w zachowaniach, na które mają wpływ czynniki środowiskowe: przyrodnicze, antropogenie,
społeczno-ekonomiczne [system opieki zdrowotnej, środki masowego przekazu, wzorce
kulturowe], wykształcenie [poziom kultury zdrowotnej, życie rodzinne, więzi społeczne],
zachowania pro- i antyzdrowotne [higiena osobista, zachowania seksualne, odżywanie, używki,
sport]. Promowanie zdrowia to działalność edukacyjna, ekonomiczna i środowiskowa. To
umacnianie zdrowia społeczeństwa poprzez procesy wychowawcze i oświatowe, wpływanie
głównie na młodych ludzi poprzez kształtowanie zachowań prozdrowotnych [Kirschner, 1997].
W odniesieniu do sukcesów w edukacji przyrodniczej, należy pamiętać o tym, że uczniowie
tracą zainteresowanie przyrodą, są zniechęceni do uczenia się i obniża się ich poziom
zainteresowań poznawczych. Ważne jest, aby rozwijać w uczniach odpowiednie postawy wobec
realizacji różnych projektów na lekcjach przyrody, np. projektów prozdrowotnych. Pozwoli to
podnieść poziom kreatywności uczniów, dzięki czemu rozwiną krytyczne myślenie, będą mogli
wyrażać swoje odczucia etyczne i zadawać pytania dotyczące tematów, których do końca nie
rozumieją. Dzięki temu wzrośnie świadomość uczniów w związku z treściami przyrodniczymi.
Uczniowie zauważą znaczenie wiedzy szkolnej i możliwości jej wykorzystania w praktyce
[Potyrała, Walosik, 2008]. Nowoczesna szkoła powinna dążyć do podejmowania zdrowotnych
wyzwań XXI wieku przy wykorzystaniu treści biologicznych i higieny. Mówienie o humanizacji
52