Innowacje w nauczaniu chemii w Zespole Szkół Chemicznych im. Marii
Skłodowskiej – Curie w Krakowie
Joanna Niemiec
Słownik wyrazów obcych definiuje pojęcie innowacji jako „wprowadzenie czegoś nowego;
rzecz nowo wprowadzoną, nowość, reformę.”
Wg. Okonia innowacja pedagogiczna to zmiana struktury systemu szkolnego (dydaktycznego,
wychowawczego) jako całości lub ważnych jego składników; chodzi o zmiany ulepszające
system, w tym głównie treści programowe, pracę nauczycieli (jej metody i środki), pracę uczniów
bądź warunki materialno – społeczne edukacji (Okoń, 1998).
Możemy wyróżnić za Rusakowską: innowacje zewnętrzne – o różnym zasięgu i zakresie -
najczęściej inicjowane przez władze oświatowe oraz wewnętrzne – inicjowane przez nauczycieli
wewnątrz szkoły. Wśród nich spotkamy:
- usprawnienia (dotyczą one powtarzających się działań i polegają na zwiększeniu sprawności,
skuteczności i efektywności pracy pedagogicznej),
- modernizacje (różne formy unowocześniania, głównie materialnego bądź materialno –
organizacyjnego pracy pedagogicznej),
- nowatorstwo (swoisty rodzaj najbardziej złożonej działalności innowacyjnej nauczyciela,
opartej na jego inicjatywie i twórczości) (Rusakowska, 1986).
Każda innowacja jest zmianą, ale nie zawsze zmiana jest innowacją. Cechami innowacji są
przede wszystkim celowość i planowość. Wprowadzając nowe metody pracy należy zawsze mieć
na uwadze cel, który powinno się osiągnąć, taki jak na przykład lepsze osiągnięcia, zarówno w
sferze wiadomości, jak i umiejętności oraz innych wartości cennych dla społeczeństwa (Sawiński,
2011). Każda wprowadzana do systemu edukacji zmiana powinna być ściśle zaplanowana.
Należy ocenić możliwości szkoły i wprowadzić działania, które pozwolą na osiągnięcie danego
celu. Pamiętać należy również o monitorowaniu działań oraz o poddawaniu ich ewaluacji, tak,
aby można było je ulepszać dla dobra szkoły, ale przede wszystkim dla dobra ucznia.
Przyczyn wprowadzania innowacji na terenie danej placówki oświatowej jest bardzo wiele.
Należą do nich rozwijająca się technika i nauka, zmiany w sposobie dostrzegania otaczającego
świata, oraz niepewność na rynku pracy, co wiąże się ze strachem przed utratą pracy.
Głównym celem innowacji pedagogicznych jest podniesienie skuteczności uczenia w
szkołach, na każdym poziomie. Dla szkoły to poszerzenie oferty edukacyjnej, promocja w
środowisku, lepsza współpraca z rodzicami i środowiskiem lokalnym. Bardzo często mają one
również aspekty wychowawcze, gdyż często dzięki nim młody człowiek odkrywa nowe horyzonty,
lepiej poznaje siebie i swoje zdolności. Niejednokrotnie pozwala to również wyrwać się ze
swojego, często toksycznego, środowiska. Dzięki innowacjom rozwija się również nauczyciel,
który wzmacnia swój warsztat pracy, poszerza wiedzę. Bardzo często innowacje wprowadzane
w szkołach zwracają na nią uwagę rodziców, którzy dzięki temu zaczynają lepiej współpracować
ze szkoła, widzą w tej pracy przyszłość swoich dzieci. W wielu przypadkach wprowadzane
innowacje spełniają ambicje rodziców w zakresie rozwoju ich dzieci, a także pozwalają stworzyć
ciekawe i bezpłatne zajęcia (Polański, 2009).
Nowe prądy w nauczaniu (Nodzyńska & Paśko, 2002) dotyczą każdego przedmiotu, jednak
chemia i biologia są przedmiotami stwarzającymi szczególne warunki do działań wychowawczych,
kształtujących osobowości uczniów. Sprzyja temu zarówno charakter poznawanej wiedzy, jak i
sposób dochodzenia do niej. Uczniowie dochodzą do wiedzy poprzez dociekanie, rozwiązywanie
problemów, efekty ich pracy są widoczne a stworzone warunki sprzyjają odkrywaniu i
przeżywaniu wartości samorealizacji i rozwoju w osiąganiu życiowych celów.
100