Strykowski 2004 uważa, że kognitywiści analizują człowieka, jako system przetwarzania
informacji, a więc jako doskonały komputer.
Anderson & Bower [1973] przedstawili model ludzkiej pamięci skojarzeniowej,
uznając pamięć operacyjną za centralny procesor, który łączy w sobie pamięć deklaratywną i
proceduralną. Następstwem tego procesu jest powstanie konkretnych zachowań i podejmowane
są decyzje. Anderson [1983, 1985] nawiązując do wspomnianego modelu wyróżnia dwa rodzaje
wiedzy deklaratywną i proceduralną. Wiedza deklaratywna opiera się o relację między rzeczą,
a zdarzeniem, proceduralna natomiast na znajomości sposobu działania. W czasie uczenia
korzystamy z wcześniejszej wiedzy zmagazynowanej w pamięci długotrwałej, stanowi ona
podstawę wiedzy metapoznawczej (spostrzeganie, uwaga, pamięć, myślenie, podejmowanie
decyzji). Bruner [1986] podkreśla rolę „wnioskowania” z informacji zakodowanej w pamięci
długotrwałej w powstawaniu struktur wiedzy. Mózg umiejscawia nową informację w kontekście
znanych wiadomości, pozwalając wyciągać wnioski i odpowiadać na pytania, co oznacza
wiedzieć więcej niż wynika to z usłyszanych informacji [Duch, 2007].
Z prac kognitywinistów wynika, że każdy uczeń przystępując do procesu przyswajania
informacji posiada różny zasób wiedzy wyjściowej. Ostaszewski 2006 uważa, iż uczenie się
wymaga tworzenia przez jednostkę skomplikowanych relacji, pozwalających przystosować się
jej do określonych warunków środowiskowych. Należy, zatem uwzględnić szereg czynników
przekazu informacji (np. źródła informacji, jakość tych źródeł, sposoby komunikacji)
pozwalających na dokonanie poprawnego przekazu wiedzy, równocześnie uwzględniając
środowisko uczącej się jednostki. Duch [2007] zwraca uwagę, iż o ludzkiej twórczości decydują
w dużej mierze indywidualne umiejętności i motywy, a także środowisko społeczne i fizyczne,
wyznaczające zakres swobody działania.
Kognitywistyczne teorie nauczania i uczenia stają się elementem edukacji multimedialnej.
Praca z medium takim jak komputer pozwala na wytwarzanie różnego rodzaju umiejętności
intelektualnej. Receptory wzroku i słuchu kodują informacje bezpośrednio do mózgu pozwala to
na przetwarzanie zakodowanej informacji [Siemieniecki, 2007]. Zaletą edukacji multimedialnej
opartej o nurt kognitywizmu jest lepsze przygotowanie procedur edukacyjnych np. wiadomości,
czyli informacji o określonej treści, lepszy dobór mediów prze nauczycieli. W przyszłości,
kiedy poznane zostaną dokładnie procesy neuronalne będzie można również budować struktury
pojęciowe, które staną się podstawą zabiegów edukacyjnych. Obok czynników pozytywnych
należy również wymienić czynniki negatywne, do których należy ograniczona możliwość
poznawcza naszych receptorów, ogranicza to, zatem poznanie otaczającej nas rzeczywistości.
Powstałe w ten sposób luki w wiedzy mogą przyczyniać się do błędów przy ocenie zjawisk lub
procesów edukacyjnych [Gajda, 2003].
Model konstruktywistyczny
Na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku nastąpiło rozszerzenie nurtu
kogniwistycznego i pojawił się konstruktywizm bazujący na twierdzeniach Piageta, Wygotskiego
i Brunera. Według konstruktywistów nauczanie i uczenie się wiąże się z aktywnością uczącego
się [Shapiro, 1994]. Uczniowie, są budowniczymi struktur własnej wiedzy, a nie rejestratorami
informacji [Lunenburg, 1998]. Nauczyciel zamiast przekazywać wiedzę inspiruje, pomaga w jej
odkrywaniu, wykorzystuje przy tym strategie i techniki aktywnego uczenia się. Dużą rolę odgrywa
wiedza uprzednia, na bazie, której powstają struktury nowej wiedzy [Resnick & Klopfer, 1998].
Uniwersalny model kształcenia konstruktywistycznego przedstawia Wynne [1996]. Rys. 4.
Uczenie się jest procesem adaptacyjnym, polega na konstrukcji nowych modeli za pomocą
narzędzi kulturowych i symboli [Matthews & Olssen,1998]. Słowem kluczowym dla koncepcji
poznawczej jest pojęcie informacji, dotychczasowa wiedza powinna być tak przekształcana, aby
prowadziła do nowej informacji. Każdy uczeń indywidualnie dochodzi do nowej wiedzy, poprzez
83