Behawioryści podkreślali rolę doświadczenia w przyswajaniu nowych informacji. Thorndike
przedstawił model warunkowania instrumentalnego (sprawczego) zgodnie, z którym uczenie się
zależy od warunków środowiskowych, w jakich występuje jednostka, a jej postępy związane są
z systemem nagrody- kary. Na tej podstawie sformułował prawa uczenia się opierające się na
powtarzaniu i wzmacnianiu.
Skinner tworząc nauczanie programowane, wykorzystał maszyny dydaktyczne i tak zwane
sterowanie wzmacniaczami. Materiał nauczania wprowadzał w postaci mikroinformacji, które
prezentowane były w postaci zadań uczeń odpowiadał poprzez wybór odpowiedzi lub uzupełnienie
luki w tekście. Wzmacnianie następowało poprzez porównanie odpowiedzi z prawidłową na
monitorze komputera, utrwalanie wiedzy dobrane było do możliwości intelektualnych ucznia.
W oparciu o przedstawioną zasadę został opracowany przez Kupisiewicza model nauczania
blokowego zakłada on dochodzenie prze uczniów w różnym czasie i różnymi drogami, do tzw
bloków problemowych słabsi uczniowie mogą korzystać z ramek korektywnych.
Kupisiewicz proponuje zastosowanie we współczesnym sposobie kształcenia
wielowymiarowych modeli dydaktycznych min. proponuje model multimedialny w którym
uczniowie wykorzystują nowoczesne środki dydaktyczne ( Kupisiewicz 1997). Elementy teorii
nauczania programowanego mogą posłużyć w procesie kształcenia umiejętności kluczowych np.
do sprawdzania stopnia zapamiętania przez uczniów wiadomości.
Późniejsze badania nad procesem poznawczym wskazują na zależność między reakcją, a jej
następstwami. Kognitywne teorie uczenia się
W opozycji do behawiorystów, powstaje „ psychologia poznawcza, która nie odrzuca ich
dorobku, lecz podkreśla rolę rozumienia, myślenia i decydowania [Anderson, 1985; Eysenck,
1993; Sternberg, 1996].
W psychologii kognitywnej zastanawiano się, co dzieje się w umyśle ucznia oraz próbowano
opisać sposoby komunikacji miedzy uczącym się, a otoczeniem. Zakładano, iż człowiek może
wykonywać działania twórcze dzięki kompetencjom swego umysłu [Duch, 2007].
Kognitywizm stawia ucznia w roli podmiotu, który aktywnie przyswaja wiedzę, nauczyciel
ułatwia uczenie się. Uczeń bierny słuchacz (behawioryści) staje się poszukiwaczem i twórcą
wiedzy, stawia cele, uzyskuje dane tworzy informacje rozwija struktury poznawcze. Uczeń
według kognitywinistów może samodzielnie inicjować i realizować aktywność poznawczą
[Bruner, 1986], a także decydować o jej wynikach [Miller, Pribram & Galanter, 1980]. Formy
aktywności poznawczej jednostki, które umożliwiają uczenie się są w obrębie zainteresowań
kognitywinistów [Ledzińska, 2006].
Z procesem uczenia się związane są liczne uwarunkowania,
które prowadzą do zmian w zachowaniu, na podłożu
indywidualnego doświadczenia [Włodarski, 1998]. Uczniowie
przetwarzając informację rozwijają nowe, twórcze sposoby
definiowania bodźca i wyboru odpowiednich reakcji
[Pachociński, 2004]. Rys. 3. Powstanie nowej wiedzy wymaga
uruchomienia procesów pamięci roboczej, która umożliwia
rozwiązanie lub częściowe rozwiązanie problemu [Duch, 2007].
Rys. 3. Etapy procesu uczenia się zgodnie z założeniami kognitywizmu. (opracowanie własne)
82