edukacji biologicznej wydaje się zbędne, biorąc pod uwagę fakt, że biologia z natury zajmuje
się anatomią i fizjologią człowieka. Podstawa programowa gimnazjum kładzie duży nacisk na
biologię człowieka. Humanizacja polega na zajmowaniu się człowiekiem i uczeniu się szacunku
do niego [Sawiński, 2009].
Wnioski Człowiek uczy się przez całe życie. Pierwsze wiadomości i umiejętności zdobywa w domu
rodzinnym, następnie edukowany jest w przedszkolu, a później w szkole, obejmującej kilka
etapów kształcenia. Na poziomie szkoły podstawowej występuje różnorodność zagadnień
dotyczących zdrowia oraz zachowań człowieka w zakresie higieny. Edukacja zdrowotna na tym
etapie edukacyjnym nastawiona jest nie tylko diagnozę chorób i skutków niewłaściwych zachowań
zdrowotnych, jak na przykład uzależnienia, czy zagrożenia życia w postaci negatywnych skutków
pojawiania się chorób. Wskazywane są też zachowania bezpieczne sprzyjających zdrowiu, np.
zasady dbałości o własne ciało, zasady udzielania pierwszej pomocy, zasady prawidłowego
uczenia się, zasady prawidłowego odżywiania się, znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia.
W obecnych programach nauczania na wszystkich poziomach kształcenia podkreśla się
wysoką rangę zagadnień dotyczących zdrowia człowieka oraz wpływu różnych czynników na
stan organizmu ludzkiego. Edukacja zdrowotna powinna kształtować nawyki związane z ochroną
zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego. Powinna również wpływać na kształtowanie
postaw prozdrowotnych dotyczących stosowania zasad higieny i profilaktyki zdrowotnej.
Działania prozdrowotne w szkole polegają na praktycznych działaniach nauczyciela i uczniów,
pozwalających na weryfikację hipotez na temat przebiegu procesów fizjologicznych organizmu
oraz wpływu czynników środowiskowych na zdrowie człowieka [Potyrała, Walosik, Kuczek,
2007]. Edukacja zdrowotna powinna polegać na ochronie zdrowia poprzez świadome kierowanie
procesem uczenia się i korygowaniem zachowań ucznia. Działania edukacyjne powinny być
więc skierowane na: popularyzację i wzbogacanie wiadomości uczniów o zdrowiu, doradzanie
w związku z zagrożeniami zdrowia, kształtowanie właściwych postaw wobec stosowania zasad
higieny, zapobieganie chorobom i ich leczenie, rozbudzanie zainteresowania zdrowiem poprzez
regularne pogłębianie wiedzy o własnym organizmie i jego higienie [Potyrała, Walosik, 2007].
W potocznym rozumieniu higiena to czystość ciała i otoczenia - określa zachowywanie zdrowia
fizycznego i psychicznego, bada czynniki szkodliwe dla zdrowia oraz edukuje w zakresie
właściwego zachowywania dobrego samopoczucia. Polega na profilaktyce rozumianej jako
zapobieganie niewłaściwym zachowaniom uczniów. Nauczanie o zdrowiu jest trudne, gdyż
trudno jest namawiać dzieci do właściwego postępowania. Człowiek powinien dbać o higienę
nie tylko dla własnego zdrowia, ale i dla bliskich i społeczeństwa. Ważne są właściwe działania
wychowawcze nauczycieli, bo uczniowie są nieufni i sceptycznie nastawieni do rad, które
ograniczają ich swobodę [Szarski, 1983]. Naszej kulturze bardzo potrzebne jest kształtowanie
wychowania zdrowotnego. Ogromną rolę w tym zakresie ma szkoła. Programy nauczania,
organizacje prozdrowotne, literatura, filmy i audycje promujące zdrowie mają taką możliwość.
Uczniowie powinni poznawać: funkcje swojego organizmu, zagrożenia cywilizacyjne,
umiejętność zachowania zdrowia i poczucie odpowiedzialności za nie, ochronę życia. Szkoła
powinna więc działać profilaktycznie w odniesieniu do zdrowia uczniów [Juśkiewicz, 1995].
Literatura: Błasiak W. (2005) Przygoda z przyrodą. Program nauczania w klasach 4-6 szkoły podstawowej. Oficyna
Edukacyjna Krzysztof Pazdro. Wydanie I, Warszawa.
Błaszczyk E., Kłos E., Malański B., Sygniewicz J., Zajdler B. (1999) Program nauczania. Przyroda w klasach 4-6.
WSiP, Warszawa.
Bobrzyńska E. (1973) Wycieczki w nauczaniu higieny. [w:] Biologia w Szkole, nr 3.
53