Get Adobe Flash player
Tabela 2. Liczba artykułów naukowych i konspektów lekcji poruszających różne problemy bioetyczne. Zagadnienie Liczba artykułów Liczba konspektów lekcji choroby weneryczne, 6 5 AIDS badania genetyczne 9 2 dom, rodzina 1 2 edukacja seksualna 7 11 rozmnażanie i rozwój 14 11 Wyniki analizy: Na podstawie analizy wybranych programów nauczania można stwierdzić, że występuje w nich wiele tematów, które dotykają zagadnień bioetycznych (tabela 3). Niektóre problemy i zagadnienia bioetyczne wymagają czegoś więcej niż tylko wiedzy czysto biologicznej. Jest wiele problemów etycznych na jakie napotyka nauczyciel przy realizacji niektórych treści programowych. Jest również wiele tematów, o których wyjaśnienie proszą uczniowie. Dotyczą one takich zagadnień jak: /1/ człowiek jako gatunek biologiczny (segregacja rasowa, fałszerstwa naukowe), /2/ transplantacja narządów – szacunek do zmarłych ludzi i ich ciał, eutanazja – szacunek dla życia i „śmierć na życzenie”, etyka zawodowa pracowników służby zdrowia – zasady higieny osobistej, pierwsza pomoc, etyczne aspekty wyboru zawodu lekarza i pielęgniarki, /3/ krytyka polityki demograficznej ograniczającej administracyjnie liczbę dzieci (godność ludzką podważa nakaz posiadania jednego dziecka, najlepiej płci męskiej), /4/ regulacja nerwowo – hormonalna (dobra nauki mogą być wykorzystywane także do złych celów, np. hormony stosowane przez sportowców), /6/ choroba jako wynik zakłócenia równowagi biologicznej (sposoby zmniejszania liczby chorób na świecie, eksperymenty na zwierzętach), /5/ problem przerywania ciąży – prawo do życia ma każdy – nowo poczęte dziecko też - wkracza brutalnie w naturalną prokreację, nasuwa myśl o zabijaniu dzieci. W Polsce przerywanie ciąży było regulowane ustawą z 1956 roku – ciążę można było przerwać z powodu względów zdrowotnych matki i płodu, trudnych warunków życiowych, podejrzenia o gwałcie. Wykonywano dosyć dużo tego rodzaju zabiegów – to wywołało dyskusje. Istniały bowiem opinie, że lepiej jest zapobiegać ciąży niż ją przerywać. Tym bardziej, że pierwotna wersja przysięgi Hipokratesa zawierała zakaz przerywania ciąży, obecnie – po modyfikacji – już nie zawiera tego fragmentu, /6/ „dzieci z probówki” – należy zwrócić uwagę uczniów na fakt, że tak naprawdę nie można przewidzieć skutków zmiany rozwoju zarodka w wyniku sztucznego zapłodnienia i przebywania zarodka poza organizmem matki tuż po zapłodnieniu. Niemniej jednak, genetycy twierdzą, że jest to bardzo dobra metoda radzenia sobie z niepłodnością kobiet za pomocą in vitro. Tymczasem istnieją przeszkody moralne – kobiety „nosicielki ciąży”, matki genetyczne, matki prawne. Kłopotliwe jest też: zjawisko zastępczej matki, handel komórkami jajowymi, przechowywanie zarodków) [Flis, 1997]. W wielu programach nauczania oraz podręcznikach szkolnych na różnych poziomach kształcenia poruszana jest kwestia embriologii. Zajmuje się ona rozwojem organizmów od zapłodnienia komórki jajowej do urodzenia się osobnika, a embriologia doświadczalna często nazywana jest biologią rozwoju. Badania z zakresu embriologii obejmują hodowle in vitro jaj i wczesnych zarodków i ich przeszczepianie – dotyczy to również wczesnych zarodków ludzkich [Niemierko, 1975; Adamscy, 2005]. W nocy z 25 na 26 lipca 1978 roku urodziło się pierwsze „dziecko z probówki”. Pojawiło się w związku z tym wiele kwestii dotyczących etyki sztucznego zapłodnienia: ustalenia rodziców, rodzeństwa dziecka w przypadku kilkuset klonów pojęcia matki w sensie genetycznym i biologicznym. Problemem bioetycznym jest również dylemat, co zrobić z zamrożonymi embrionami, jeśli za pierwszym razem zabieg in vitro zakończył się powodzeniem. 57