Home

Jako logik Leon Chwistek był przedstawicielem szkoły lwowsko-warszawskiej, której założycielem był Kazimierz Twardowski. Matematyczne badania Chwistka dotyczyły podstawowych problemów tej dziedziny wiedzy. Między innymi teorii mnogości i aksjomatu Ernsta Zermelo. Jego koncepcje logiczne (rozszerzenie teorii typów logicznych) zyskały najwyższe uznanie Bertranda Russella. W filozofii sformułował oryginalną teorię wielości rzeczywistości. Był również autorem powieści „Kardynał Poniflet„ i „Pałace Boga”. Leon Chwistek był pierwowzorem postaci barona Brummela z "622 upadków Bunga” Stanisława Witkiewicza – Witkacego:

„ …był to ogromny, doskonale zbudowany mężczyzna. Miał okrągłą, kształtną czaszkę, pokrytą gładko zaczesanymi włosami. Typowo krótkowzroczne, zielone oczy wychodziły mu z orbit przy lada sposobności, przy czym wargi wydymały mu się pogardą i robił wtedy wrażenie kogoś niezmiernie starego, trwającego od wieków już bez żadnej zmiany. Czasem, gdy się uśmiechał, twarz jego ogolona zupełnie przybierała prawie dziecięcy wyraz i wtedy wyglądał na nienormalnie rozrosłego, przewrotnego chłopczyka”. W malarstwie Leon Chwistek był zwolennikiem futuryzmu, w ramach którego sformułował teorię strefizmu czyli podziału płaszczyzny obrazu na strefy rysunkowo-geometryczne i strefy barwne.

Był zafascynowany zjawiskiem ruchu, a jego ulubionym tematem było miasto jako twór zorganizowany i będący w ciągłym ruchu. Wiele jego prac nosi tytuł: Miasto. „Szermierkę” uważa się za największe osiągnięcie formistyczne Leona Chwistka. Aby pokazać dynamikę przedstawionej sceny, autor użył rytmicznych, geometryzujących linii nawiązujących do kubizmu. Uważa się jednak, że ze względu na sposób ukazania ruchu, jego lekkość - autorowi bliżej było do futuryzmu. Ze wspomnień profesora Z. Leśnodorskiego: Leon Chwistek był pełen humoru, gotów do dyskusji godzinami, tak samo jak do korzystania z radości życia. Młodsi z nas zwykli mówić o nim jako o człowieku renesansowym.

Projekt:

"Zablocki Pictures"

Wykonanie:

Maciej Zabłocki

Copyright 2013.

Na wyłączność Politechniki Warszawskiej, w ramach projektu: Archipelag Matematyki - biografie wybitnych matematyków.

1

2

3

4

5

622 Upadki Bunga!

Zastanawiasz się pewno, co to takiego? Oglądaj!

Co nieco o przyjaźni Chwistka.

Jak wyglądała?

Demoniczny Chwistek!

Nadzwyczajna inteligencja!

Poznaj tego wybitnego matematyka!

Zapoznaj się z jego fascynującym kalendarium życia!

Czy wiesz, że... Wystawa obrazów Leona Chwistka nie cieszyła się powodzeniem i rzadko kto ją zwiedzał. Pewnego razu podszedł do artysty jeden z jego znajomych i powiedział:
- Byłem wczoraj na pana wystawie...
- Aaa, to pan był! - zawołał uradowany artysta.

Czy wiesz, że... Gwałtowny, impulsywny, wesoły, dowcipny, czasem nawet złośliwy – wykładał po trosze tak, jak się dyskutuje w kawiarni, w gronie przyjaciół. Ex cathedra przemawiał w sposób kapitalny, zawsze z pamięci, przy akompaniamencie rozkosznych min i gestów. Tak naprawdę żył na rozdrożu: z jednej strony matematyka i logika, filozofia – nieodparta chęć absolutnego poznania – z drugiej barwność sztuki, świat wyobraźni, symbole irracjonalizmu zamknięte w obrazach.

Czy wiesz, że... Leon Chwistek był jednocześnie naukowcem - wybitnym matematykiem i filozofem, ale również artystą - malarzem, krytykiem i teoretykiem sztuki; członkiem awangardowego ugrupowania Formiści oraz twórcą estetycznych teorii "wielości rzeczywistości" i strefizmu.

To jest właśnie "Szermierka" - najsłynniejszy obraz Leona Chwistka.

Kronika Matematyka

Odpal jeden z filmów z poniższego odtwarzacza, by dowiedzieć się więcej o bohaterze niniejszego wydania. Materiały nagrano z pomocą lektora i poddano profesjonalnemu montażowi.

Kliknij na kwadraciki, zarówno te od filmów, jak i te od informacji, żeby je zatrzymać i móc czytać lub oglądać bez przeszkód!

Strona ta skrywa w sobie kilka ciekawostek, które Mogą Cię zainteresować. Najedź na kwadraciki poniżej, a zobaczysz dalszy ciąg tekstu, oraz materiały i zdjęcia bohatera niniejszego wydania.

Na wezwanie Wandy Wasilewskiej, przeniósł się do Moskwy. Został członkiem Związku Patriotów Polskich. Leon Chwistek umarł 21 sierpnia 1944 roku w Moskwie. Tam też, na Cmentarzu Dońskim spoczęły jego prochy. Symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Żoną Leona Chwistka była Olga Steinhaus, siostra Hugona Steinhausa (wybitnego polskiego matematyka), córką – Alina Dawidowiczowa, doktor matematyki, malarka. Leon Chwistek uwielbiał zabawy i dancingi, tłumacząc, że jest mu to niezbędne do życia, gdyż taniec go „rozzmysławia”. Jego środowisko nie było w stanie tego zrozumieć i to właśnie Olga tłumaczyła spokojnie, zdziwionym znajomym, że jej mąż potrzebuje podniety, dla swoich marzeń artystycznych i literackich.

Koniec przyjaźni...

Pamiętnik Chwistka

Uczeń o Chwistku.

Leon Chwistek od dzieciństwa przyjaźnił się ze Stanisławem Witkiewiczem - Witkacym. Rodziny Chwistków i Witkiewiczów mieszkały w Zakopanem. Niestety, już jako dorośli, przyjaciele pokłócili się i do końca życia nie utrzymywali kontaktów. Jednak tuż przed śmiercią Witkacy wysłał list do dawnego przyjaciela, w którym opisał swoje samobójcze plany i prosił o ostatnie spotkanie, w czasie którego mogliby się pogodzić. Chwistek, myśląc, że to kolejny złośliwy żart Witkacego, nie odpowiedział mu na list. Miał powody do takiego myślenia, ponieważ dawny przyjaciel, często wyśmiewał go i krytykował w swoich dziełach, jednak bez wątpienia zawsze szczerze i serdecznie go podziwiał.

Pamiętnik Chwistka - notatka z dnia 15.02.1907 r. Człowiek, który nie tworzy w każdej chwili życia, jest nad brzegiem przepaści. Przynajmniej ja, o ile nie tworzę. Trzeba przede wszystkim wiedzieć, że jakkolwiek mnóstwo rzeczy w życiu robi się z określonym celem, to jednak sam fakt życia jest i musi być bezcelowym. Słabi ujrzawszy tę prawdę odbierają sobie życie, słabsi wymyślają cele i wmawiają sobie, że w nie wierzą. Silni przyjmują tę prawdę zimno i idą naprzód.

„Nauczycielem był niekonwencjonalnym, posiadał unikatowy talent wciągania uczniów w najbardziej nawet zawiłe i skomplikowane kwestie logiki i matematyki. Umiał porywająco i poetycko przedstawiać sprawy, które dla niematematycznych umysłów mogły się wydawać nierozwiązalnymi…pamiętam – pisze Wojciech Natanson, uczeń Leona Chwistka z krakowskiego Liceum im. Jana III Sobieskiego – że dopiero [on] potrafił nas porwać dla spraw subtelnie wyprowadzonego dowodu matematycznego. Przez niego i dzięki niemu pojęliśmy istotę sylogizmu i odmiennych systemów logistyki. Fakt, że z fałszu może wynikać prawda, ale z prawdy nigdy nie wyniknie fałsz”.

Leon Chwistek – polski matematyk, teoretyk sztuki, artysta malarz i filozof – urodził się 13 czerwca 1884 roku w Krakowie. Jego ojciec Bronisław Chwistek był znanym lekarzem i właścielem jednego z pierwszych zakładów wodoleczniczych w Zakopanem. Matka była pianistką i malarką, uczennicą Jana Matejki. Leon Chwistek spędził dzieciństwo w Zakopanem, gdzie zaprzyjaźnił się ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem, Bronisławem Malinowskim i Karolem Szymanowskim. Studiował matematykę i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. W roku 1906 doktoryzował się rozprawą o aksjomatach.

Jako wolny słuchacz studiował też na krakowskiej ASP, w pracowni Józefa Mehoffera. Po ukończeniu studiów przez prawie dwadzieścia lat uczył matematyki w gimnazjum Jana Sobieskiego w Krakowie. W latach 1908-1909 kontynuował studia filozoficzne w Getyndze. W 1913 roku wyjechał do Paryża, gdzie studiował rysunek. W latach 1914-1916 służył w Legionach Polskich. Był współzałożycielem krakowskiej grupy „Ekspresjoniści Polscy”, przemianowanej później na ugrupowanie Formistów. Leon Chwistek został jej czołowym teoretykiem.

Od roku 1922 był wykładowcą matematyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Uzyskał doktorat z logiki matematycznej w 1928 roku. W 1931 roku opuścił Kraków i przeniósł się do Lwowa, gdzie objął katedrę logiki matematycznej na Uniwersytecie Jana Kazimierza. Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu Lwowa przez ZSRR pozostał na uczelni. Był współpracownikiem Czerwonego Sztandaru. Wstąpił do Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy. W czerwcu 1941 roku, tuż przed wkroczeniem wojsk niemieckich, ewakuował się ze Lwowa wraz z wojskami sowieckimi. Od 1941 do 1943 mieszkał w Tbilisi i prowadził tam wykłady z analizy matematycznej.