W firmie trudne decyzje bardzo często zapadają w wyniku formalnych narad kilku osób. Stare powiedzenie mówi, że „Co dwie głowy, to nie jedna”. Czy zawsze się ono sprawdza?

Chodzi o jak najlepszy wybór

Statystycznie grupa osiąga lepsze wyniki w znajdywaniu skutecznych rozwiązań niż jednostka. Jednak wyniki te są zazwyczaj gorsze od wyników, które osiągnąłby najlepszy członek grupy. Zwiększenie liczebności grupy przekłada się natomiast na większe prawdopodobieństwo, że co najmniej jeden członek grupy będzie w stanie rozwiązać problem.

Specyfika podejmowania decyzji indywidualnych i grupowych

O indywidualnym podejmowaniu decyzji i formułowaniu celów była już mowa w podrozdziale Wyznaczanie celów i podejmowanie decyzji [odsyłacz do 1.5]. Na tej lekcji poznasz specyfikę indywidualnego (jednoosobowego) i grupowego (zespołowego) podejmowania decyzji, zwłaszcza w odniesieniu do przedsiębiorstwa.

To, czy w przedsiębiorstwie obowiązuje model indywidualnego, czy grupowego podejmowania decyzji, zależy z jednej strony od struktury organizacyjnej, z drugiej strony – od rodzaju problemu. Czasami w jednym przedsiębiorstwie mogą funkcjonować oba te sposoby, stosowane w zależności od zaistniałej sytuacji.

Indywidualne podejmowanie decyzji następuje najczęściej w przypadku:

• nieskomplikowanych problemów,
• bieżących trudności,
• rutynowych decyzji,
• problemów wymagających natychmiastowego rozwiązania,
• konieczności zachowania niskich kosztów procesu decyzyjnego.

Grupowe podejmowanie decyzji jest często stosowane, gdy:

• występuje zapotrzebowanie na różnorodne informacje lub dużą liczbę informacji,
• jest wymagana szeroka i specjalistyczna wiedza z różnych dziedzin,
• istnieje znaczne ryzyko rynkowe lub finansowe.

Zarówno indywidualne, jak i grupowe podejmowanie decyzji ma swoje atuty i ograniczenia. Zalety i wady obu sposobów decydowania przedstawiono na rycinach 1.15. i 1.16.

 

 

Rycina 1.15. Zalety i wady grupowego podejmowania decyzji.

Rycina 1.16. Zalety i wady indywidualnego podejmowania decyzji.

Typy grup decyzyjnych

Podejmowanie decyzji grupowych odbywa się najczęściej w formach: interaktywnej, delfickiej lub nominalnej. Z formami tymi są związane następujące typy grup decyzyjnych:

1.         grupa interaktywna, w której:

a)         dyskusja nad zagadnieniem jest prowadzona w sposób otwarty,

b)        członkowie grupy przedstawiają i uzasadniają swoje punkty widzenia,

c)         podjęcie decyzji następuje przez głosowanie lub aklamację [Aklamacja oznacza, że wniosek zostaje przyjęty jednomyślnie przez całe zgromadzenie.];

2.         grupa nominalna, w której:

a)         członkowie grupy samodzielnie, każdy osobno, opracowują rozwiązanie problemu,

b)        każdy z członków prezentuje swój wariant rozwiązania problemu na forum grupy,

c)         następuje krótka dyskusja nad zaprezentowanymi rozwiązaniami, mająca na celu wyjaśnienie proponowanych rozwiązań, bez wdawania się w ich komentowanie i ocenę,

d)        członkowie grupy dokonują w ciszy i indywidualnie oceny proponowanych rozwiązań: przypisują im rangi (oceny); jako decydujący zostaje przyjęty wariant najwyżej sklasyfikowany;

3.         grupa delficka, w której:

a)         decyzje podejmuje grupa niezależnych od siebie ekspertów, przebywających w różnych miejscach,

b)        indywidualna dominacja nad grupą jest zminimalizowana,

c)         nie ma presji uzyskania zgodności,

d)        decyzja zostaje podjęta na podstawie zsumowania opinii każdego z ekspertów wystawionych np. w postaci kwestionariusza, w którym eksperci udzielają odpowiedzi tak lub nie albo wskazują konkretne rozwiązanie,

e)        wadą jest to, że rozważany problem jest ograniczony zazwyczaj ze względów technicznych do jednego tematu.

Myślenie grupowe

Na początku lat 70. XX w. amerykański psycholog Irving L. Janis [wym. dżenis] wprowadził do użytku termin groupthink, czyli myślenie grupowe. Jest to taki sposób myślenia, w którym dążenie do zachowania spójności grupy jest ważniejsze od liczenia się z faktami. Największe pułapki myślenia grupowego, prowadzące do powstania syndromu grupowego myślenia, są następujące:

• członkowie grupy mogą wykazać skłonność do przemilczania indywidualnych odczuć, opinii oraz poglądów, co może stanowić utratę istotnego punktu widzenia;
• członkowie grupy dążą do zbyt dużego kompromisu, kosztem trafności decyzji;
• następuje utrata krytycyzmu związana ze zjawiskiem iluzji jednomyślności lub iluzji niezwyciężoności grupy. Wynika ona z przekonania, że większość ma rację, a przeciwnik jest słabszy.

Zasady efektywnego podejmowania decyzji grupowych

Aby grupowe podejmowanie decyzji było skuteczne, należy:

• jak najczęściej wprowadzać do grupy nowych członków, co pozwoli uniknąć rutyny w myśleniu i działaniu,
• konsultować z niezależnymi zewnętrznymi ekspertami szczegóły problemów podlegających procesowi decyzyjnemu,
• nie pomijać żadnych założeń wprowadzonych na początku procesu decyzyjnego,
• dzielić duże grupy na mniejsze zespoły, zajmujące się określonymi problemami składowymi.

Style podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie

W każdym przedsiębiorstwie niemal codziennie trzeba podejmować ważne decyzje. Jak już wiesz, czasami podejmowane są one jednoosobowo, czasami – zespołowo. Nowoczesne zarządzanie przedsiębiorstwem, czyli management, oznacza ciąg decydowania i tworzenia odpowiednich do tego warunków. Decyzje te najczęściej podejmowane są przez manedżerów. Przy podejmowaniu decyzji posiadane przez firmę zasoby rzeczowe, kapitałowe i ludzkie muszą zostać jak najlepiej rozdysponowane, przy założeniu stałego rozwoju firmy.

Istnieją różne style podejmowania decyzji przez menedżerów: styl racjonalny, styl proceduralny, styl fundamentalistyczny, styl pragmatyczny, styl tradycyjny i styl wizjonerski.

Rycina 1.17. Modele podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie.

Jak się domyślasz, żaden z prezentowanych tutaj modeli nie jest uniwersalny. Przedsiębiorstwa preferują różne style podejmowania decyzji: często je łączą i tworzą własne ścieżki decyzyjne, zależne od wielu czynników, m.in. od branży i wielkości przedsiębiorstwa oraz sposobu jego organizacji.

Ciekawostka ze świata

Przykładem syndromu grupowego myślenia była katastrofa promu kosmicznego Challenger. Podczas przygotowań NASA do wystrzelenia wahadłowca zaistniało wiele problemów i wątpliwości. Mimo to podejmujący decyzje na każdym etapie uważali, że nie istnieją podstawy do opóźnienia lub odwołania startu. W efekcie dnia 18 stycznia 1986 r., zaraz po starcie, nastąpiła eksplozja promu, w wyniku której zginęła cała siedmioosobowa załoga.

	Warto kliknąć i wiedzieć więcej
	[Zasady podejmowania decyzji w Unii Europejskiej; http://europa.eu/about-eu/basic-information/decision- making/procedures/index_pl.htm]

Ćwiczenia

1.      Podaj formę przeprowadzenia procesu decyzyjnego (proces jednoosobowy lub grupowy), która Twoim zdaniem pozwoli podjąć trafną decyzję w następującej sytuacji: Firma produkująca puszki przeżywa kryzys, spowodowany pojawieniem się konkurencji oferującej tańsze produkty. Właściciel firmy bierze pod uwagę dwa rozwiązania problemu: zmiana technologii produkcji, która na początku będzie wiązać się z dodatkowymi kosztami, a w przyszłości pozwoli na oszczędności, lub zmiana lokalizacji firmy, która również wiąże się z dużymi wydatkami. Uzasadnij swoją odpowiedź.

2.      Wyjaśnij, która forma grupowego podejmowania decyzji: interaktywna, delficka czy nominalna, będzie najwłaściwsza w następującej sytuacji: Agencja reklamowa musi podjąć decyzję dotyczącą formy kampanii reklamowej produktu do stylizacji włosów wchodzącego na rynek. Uzasadnij swoją odpowiedź.