Podejmowanie aktywności zawodowej może następować w różnym wieku i z różnych przyczyn. Niekiedy pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywa się w bardzo młodym wieku. Czy masz już jakieś doświadczenia zawodowe? Czy możesz nazwać się osobą aktywną zawodowo? Kiedy Twoim zdaniem powinna się zaczynać aktywność zawodowa człowieka?

Ludność aktywna i bierna zawodowo

Ze względu na źródła utrzymania ludność można podzielić na:

• aktywną (czynną) zawodowo – do grupy tej zaliczamy osoby, które wykonują pracę zarobkową lub chwilowo jej nie wykonują (są bezrobotne), ale są zarejestrowane jako poszukujące pracy i aktywnie jej poszukują,
• bierną zawodowa (nieaktywną zawodowo) – do grupy tej należą osoby niepracujące, które utrzymują się z niezarobkowych źródeł (np. stypendiów, rent, emerytur), bądź osoby utrzymywane przez inne osoby, czyli niemające własnego źródła dochodu.

Ludność aktywną zawodowo określa się również mianem siły roboczej.

Kategorie wiekowe ludności w Polsce

Ze względu na zdolność do pracy wyróżnia się 3 grupy wiekowe ludności:

• osoby w wieku przedprodukcyjnym (0–17 lat),
• osoby w wieku produkcyjnym (kobiety w wieku 18–60 lat, mężczyźni w wieku 18–65 lat),
• osoby w wieku poprodukcyjnym (kobiety powyżej 60. roku życia, mężczyźni powyżej 65. roku życia).

Zgodnie z Ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od 2013 r. będzie następowało stopniowe zrównywanie wieku produkcyjnego mężczyzn i kobiet oraz podwyższanie go do 67. roku życia. W związku z tym osoby urodzone w 1994 r. przejdą na emeryturę w 2061 r.

Dlaczego człowiek chce pracować, czyli motywy podejmowania pracy

Praca stanowi dla człowieka dużą wartość materialną i niematerialną. Z materialnego punktu widzenia praca zapewnia człowiekowi utrzymanie i pozwala podnosić standard życia. Do niematerialnych motywów podejmowania pracy zaliczamy: możliwość spełniania swoich ambicji, szeroko rozumianego rozwoju i samorealizacji, chęć przyczyniania się do rozwoju gospodarki, możliwość uzyskania aprobaty i uznania otoczenia, w którym żyjemy, a niekiedy – zdobycia władzy. Z tych właśnie powodów człowiek podejmuje aktywność zawodową, czyli dąży do uczestnictwa w rynku pracy w sposób bezpośredni i aktywny jako pracownik lub pracodawca.

Współczynnik aktywności zawodowej

Poziom aktywności zawodowej określa się najczęściej za pomocą współczynnika aktywności zawodowej. Oblicza się go, dzieląc liczbę osób aktywnych zawodowo (tzn. pracujących i bezrobotnych) w danym wieku przez liczbę oznaczającą ogół ludności w tym wieku. Należy pamiętać, że wartość współczynnika aktywności zawodowej jest zawsze mniejsza niż 100%. Im wyższa wartość współczynnika, tym większa część ludności w wieku produkcyjnym chce pracować.

Współczynnik aktywności zawodowej

W Polsce poziom aktywności zawodowej jest znacznie zróżnicowany wśród grup wiekowych oraz płci.

Rycina 4.2. Współczynnik aktywności zawodowej w Polsce w I kwartale 2013 roku wg płci i wieku.
[Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Aktywność ekonomiczna ludności Polski I kwartał 2013 r.]

Należy zaznaczyć, że wartość współczynnika aktywności zawodowej w Polsce stale jest wyższa dla kobiet niż dla mężczyzn. Różnice te stają się jednak mniejsze, jeżeli weźmie się pod uwagę ludność w wieku produkcyjnym.

Tabela 4.2. Współczynnik aktywności zawodowej ludności w Polsce w latach 2003–2011 wg płci.
[Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Pracujący w gospodarce narodowej w 2011 r., Warszawa 2012, s. 2.]

Duże zróżnicowanie współczynnika aktywności zawodowej wg płci występuje również w Unii Europejskiej.

Rycina 4.3. Współczynnik aktywności zawodowej w Unii Europejskiej wg płci w 2012 roku (w %).
[Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Eurostatu]

	Ciekawostka z Polski
	Dla określenia aktywności zawodowej często stosuje się Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL). Są nim objęte osoby w wieku 15 lat i więcej, będące członkami gospodarstw domowych w wylosowanych mieszkaniach, z wyjątkiem osób nieobecnych powyżej 3 miesięcy, jeżeli ich nieobecność nie wynikała z charakteru pracy.

	Warto kliknąć i wiedzieć więcej
	[Raport na temat wchodzenia osób młodych na rynek pracy; http://www.stat.gov.pl/.../PUBL_Wejscie_ludzi_mlodych_na_rynek_pracy.pdf]

 

Ćwiczenia

1.      Zanalizuj współczynnik aktywności zawodowej w Unii Europejskiej wg płci przedstawiony na rycinie 4.3, a następnie uzupełnij zdania.

a) Najwyższa wartość współczynnika aktywności zawodowej wśród kobiet w Unii Europejskiej występuje w …………………………. i wynosi ………….. %, a najniższa występuje w …………………………………… i wynosi …………….. %.

b)  W ………………….. (państwo) wartości współczynnika zbliżone są do danych dla całej Unii Europejskiej.

2.      Wyjaśnij, co wpływa na zróżnicowanie przedstawione w ćwiczeniu 1.