Jak sądzisz, czy każdy człowiek może być menedżerem? Czy postępowanie etyczne menedżerów przyczynia się do zwiększenia zasobów kapitałowych przedsiębiorstw? Czy możesz zostać menedżerem?

Skuteczny menedżer

Menedżer to osoba, której podstawowym zadaniem jest realizacja procesu zarządzania, czyli planowanie i podejmowanie decyzji dotyczących funkcjonowania danej firmy, organizowanie pracy ludzi w niej zatrudnionych, motywowanie i kontrolowanie pracowników. Osoba podejmująca się tak ważnych zadań, wpływających na działalność całej firmy i wielu jej pracowników czy osób z nią związanych, powinna charakteryzować się szczególnymi cechami. Są to przede wszystkim:

• samodyscyplina – menedżer powinien narzucać sobie zadania i wywiązywać się z nich nawet wbrew negatywnej presji otoczenia lub presji wewnętrznej.
• wysokie poczucie własnej wartości – menedżer powinien być pewny swoich umiejętności, znać swoje słabe i mocne strony, skupiać się na stronach mocnych i dobrze radzić sobie z krytyką.
• asertywność – menedżer powinien jasno i pewnie wyrażać swoją opinię, zarówno pozytywną, jak i negatywną, a krytykując czyjąś pracę, powinien zwracać uwagę na to, że jego krytyka nie jest krytyką osób, ale sposobów działania. Powinien też dawać pracownikom właściwe wskazówki co do prawidłowego wykonywania zadań.
• empatia – menedżer powinien mieć zdolność rozumienia problemów i zachowań pracowników, korygować decyzje kadrowe, odpowiednio przydzielać zadania oraz dobierać osoby do zadań, tak, aby przydzielone im zadania nie kolidowały z ich celami i wyznawanymi wartościami.
• dyrektywność – menedżer powinien mieć umiejętność zarządzania, podejmowania czasami niepopularnych decyzji, stawiania wymagań i egzekwowania ich bez względu na opinie osób niezadowolonych czy oczekujących innego sposobu lub rodzaju działania.
• umiejętność zarządzania emocjami i rozładowywania konfliktów – menedżer powinien mieć umiejętność budowania dobrej atmosfery, umożliwiającej skuteczną współpracę nawet w sytuacji po powstaniu napięcia lub ostrego konfliktu, umiejętność rozwiązywania sytuacji problemowych, przewodzenia grupie ludzi znajdujących się pod presją czasu, podejmowania ryzykownych wyzwań, panowania nad kryzysem w firmie i nastrojami w grupie.
• umiejętność negocjacji – menedżer powinien mieć umiejętności związane z komunikacją interpersonalną, umiejętności dyplomatyczne, przedstawiania własnego stanowiska, a także wysłuchiwania odmiennych poglądów, szukania możliwości jak najkorzystniejszego rozwiązania konfliktów interesów.
• umiejętność stawiania celów sobie i innym – menedżer powinien dobrze planować działania, właściwie ustawić hierarchię celów do osiągnięcia oraz przygotować grafik realizacji tych celów.
• umiejętność motywowania – menedżer powinien mieć umiejętność wzbudzania entuzjazmu i wskazywania, w jaki sposób pracownicy mogą realizować swoje cele osobiste dzięki pełnemu zaangażowaniu w realizację celów firmy.
• odporność na stres – menedżer powinien odznaczać się odpornością na stres oraz umiejętnością radzenia sobie ze stresem w sposób konstruktywny.
• dobra kondycja psychofizyczna – menedżer, jako osoba wykonująca codziennie odpowiedzialne zadania, powinien być w dobrej kondycji fizycznej. Zachowaniu na wysokim poziomie sprawności psychofizycznej, która chroni przed skutkami nadmiernego stresu, na jaki narażony jest menedżer, pomagają dbałość o kondycję fizyczną, odpowiednie odżywianie się i aktywny wypoczynek.

Etyka menedżera

Poza wymienionymi cechami niezbędnym warunkiem prawdziwego i długotrwałego sukcesu menedżera i prowadzonych przez niego przedsięwzięć jest przestrzeganie zasad etycznych na każdym poziomie decyzyjnym. Współcześnie, w warunkach nasilających się procesów globalizacji, podstawowe zasady etyczne polegają na zachowaniu niezbywalnej wartości człowieka (człowiek musi być zawsze celem, a nie środkiem, podmiotem, a nie przedmiotem czy towarem rynkowym) oraz poszanowaniu wielości kultur.

Przestrzeganie zasad etycznych ma szczególne znaczenie dla menedżerów, gdyż przez tworzenie warunków pracy, a także przez wytwarzane dobra i usługi, mają oni duży wpływ zarówno na pracowników, jak i na konsumentów. Poczucie odpowiedzialności za swoje decyzje, wykorzystywanie powierzonych dóbr i talentów oraz świadomość wielkiego wpływu na innych to warunki, które muszą być spełnione, aby zarządzanie przebiegało właściwie.

Z poprzednich lekcji pamiętasz, na czym polega etyka w biznesie. Teraz dowiesz się, jakimi cechami w tym zakresie powinien odznaczać się dobry menedżer. Menedżer, dokonujący wyborów ekonomicznych (np. dotyczących rynków zaopatrzenia, rynków zbytu, strategii marketingowej [odsyłacz do 6.9], decyzji kadrowych), powinien analizować pod względem moralnym założone przez siebie cele i środki prowadzące do ich realizacji. Powinien zatem charakteryzować się: uczciwością, mądrością, sprawiedliwością, umiejętnością przeciwstawiania się pokusom łatwego zysku i sukcesu, szacunkiem dla każdego człowieka i środowiska przyrodniczego, odpowiedzialnością, opanowaniem, wytrwałością, przezornością, wysokim poziomem kultury osobistej. Ważne są również takie cechy, jak: taktowność, troska o wszystkich podwładnych, silne zaangażowanie w sprawy zespołu i niepodważanie autorytetu ludzi, którym powierzono różne funkcje. Z tą ostatnią cechą jest związana umiejętność doboru do zespołu ludzi uczciwych, sumiennych i zdolnych do wykonywania powierzonych zadań oraz niedyskryminowanie kobiet przy obsadzaniu ważnych stanowisk i umożliwianie im łączenia pracy zawodowej z obowiązkami rodzicielskimi.

Aby być dobrym menedżerem, należy także mieć odpowiednie kompetencje zawodowe, bardzo dobrą znajomość uwarunkowań ekonomicznych i prawnych, a także duże aspiracje intelektualne, pozwalające na innowacyjne działania i myślenie perspektywiczne. Menedżer powinien odznaczać się przekonaniem, że nieetyczne zachowania nie mogą być źródłem długotrwałego i prawdziwego sukcesu zarówno osobistego, jak i całego przedsiębiorstwa.

Powołanie lidera biznesu

Zasady etyczne, którymi powinien kierować się menedżer, wskazują na przestrzeganie praw człowieka akceptowane niezależnie od przynależności narodowej, religijnej czy kulturowej. Prawa te są zapisane m.in. w Deklaracji praw człowieka, uchwalonej przez Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ), Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej czy Propozycji wstępnej kodeksu postępowania koncernów ponadnarodowych, ustalonej przez Radę Gospodarczo-Społeczną ONZ oraz kodeksach postępowania tworzonych w poszczególnych korporacjach. Skuteczny menedżer w procesie zarządzania powinien przestrzegać też podstawowych obowiązków międzynarodowego biznesu, które zdaniem profesora Richarda T. De George’a, współdyrektora Międzynarodowego Centrum Etyki Biznesu przy Uniwersytecie w Kansas (Stany Zjednoczone), obejmują:

• niewyrządzanie świadomej szkody,
• szanowanie praw człowieka,
• szanowanie lokalnej kultury,
• uczciwe opłacanie podatków,
• współpracę z lokalnym samorządem,
• uznawanie zewnętrznej kontroli prowadzonej działalności gospodarczej,
• zabezpieczanie zasobów szkodliwych dla środowiska,
• wytwarzanie więcej dóbr niż szkód dla kraju goszczącego oraz uczestniczenie w jego rozwoju,
• odpowiedzialne i uczciwe stosowanie technologii, z których wdrożeniem wiąże się ryzyko, a które są przenoszone jako mniej nowoczesne i bezpieczne do krajów słabiej rozwiniętych.

Do fundamentalnych zasad etycznych w biznesie należy poszanowanie ludzkiej godności i dobra wspólnego. Problematyka powołania zawodowego i misji liderów biznesu (czyli m.in. menedżerów), we współczesnym świecie pełnym kryzysów społeczno-gospodarczych została poruszona również w dokumencie pt. Powołanie lidera biznesu, opracowanym przez Papieską Radę Iustituta et Pax (Sprawiedliwość i Pokój). W dokumencie tym sformułowano zasady biznesu, które dotyczą zaspokojenia potrzeb świata przez tworzenie towarów i rozwój usług, organizowanie dobrej i wydajnej pracy oraz tworzenie trwałego bogactwa i jego sprawiedliwy podział.

Przedstawione w dokumencie Powołanie lidera biznesu postulaty dotyczące liderów biznesu to m.in.:

• czynienie wielkich dzieł przez ludzi, którzy uwierzą, że w dużym stopniu od ich talentów, zaangażowania i podjętych trudnych wyzwań zależą zmiany sytuacji społeczno-gospodarczej,
• wierność zasadom i prawe przywództwo w przedsiębiorstwie,
• postawa służby w stosunku do innych ludzi,
• oferowanie produktów i usług zaspokajających autentyczne ludzkie potrzeby,
• organizowanie dobrej i wydajnej pracy m.in. przez właściwy stosunek do pracownika i odpowiedni system motywacji,
• tworzenie firmy jako wspólnoty osób, które łączą prawidłowe relacje,
• szanowanie godności człowieka i wspieranie jego wszechstronnego rozwoju.

Postulaty te wskazują na ważny cel menedżerów biznesu, jakim nie jest wyłącznie wytwarzanie zysku, ale też rozwój przedsiębiorstwa jako wspólnoty ludzi zdążających do zaspokojenia swoich potrzeb i służącej całemu społeczeństwu.

Ciekawostka ze świata

Emerytowany amerykański biznesmen John van Hengel jest twórcą idei Banków Żywności. Po zakończeniu kariery zawodowej podjął on pracę jako wolontariusz w lokalnej organizacji pomocy najuboższym w Phoenix w Arizonie. Zauważył wówczas, że wielu właścicieli sklepów marnuje żywność, wyrzucając produkty, których termin ważności dobiegał końca. Postanowił więc zbierać od nich tę żywność i przekazywać ją na bieżąco do miejskich jadłodajni. W latach 70. XX w. w wielu miastach Ameryki zaczęły powstawać Banki Żywności. Dzięki innowacyjnemu pomysłowi i inicjatywie biznesmena amerykańska sieć Banków Żywności – America’s Second Harvest – jest obecnie największą dobroczynną organizacją, zajmującą się problemem niedożywienia w Stanach Zjednoczonych. Rozdziela ona ponad 800 tys. ton żywności rocznie, a tworzy ją ponad 200 placówek.

Ciekawostka ze świata

Idea Towarzystwa Dzieł (Compagnia delle Opere – CDO), organizacja założona w 1986 r., jest jedną z największych na świecie organizacji skupiających chrześcijańskich przedsiębiorców. Głównym zadaniem jej członków jest „promowanie i ochrona godnej obecności ludzi i ich pracy w świecie biznesu, a także obecność przedsiębiorstw i dzieł w społeczeństwie, sprzyjająca takiej koncepcji rynku i reguł nim rządzących, które rozumiałyby i szanowały jednostkę ludzką we wszystkich aspektach, wymiarach i momentach jej życia”. CDO zrzesza około 34 tys. podmiotów gospodarczych. Główna siedziba organizacji znajduje się w Mediolanie.

	Ciekawostka z Unii Europejskiej
	W Unii Europejskiej fundamentalne prawa człowieka zapisane są w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. Jednak podstawowe prawa człowieka są zagwarantowane w konstytucjach poszczególnych państw członkowskich – dlatego w sprawach spornych można odwoływać się do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

	Warto kliknąć i wiedzieć więcej
	[Eko-konsument; http://wybieramzdrowie.eko-unia.org.pl/index.php5?dzial=14&kat=36&art=77] [Centrum Etyki Biznesu; http://cebi.pl/pl/badania/publikacje.html] [Fundacja Banków Żywności; http://www.bankizywnosci.pl/43/historia.html]

 

	W zgodzie z prawem
	[Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw; http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do? pubRef=-//EP//TEXT+REPORT+A7-2013-0017+0+DOC+XML+V0//PL]

Ćwiczenia

1.      Wymień cechy dobrego menedżera.

2.      Uzasadnij twierdzenie, że działania etyczne mogą być źródłem trwałego sukcesu firmy.