Poszukiwanie pracy jest procesem złożonym i dla wielu osób trudnym. Dlatego warto najpierw spróbować określić swoje kompetencje i kwalifikacje. Współcześnie coraz większą uwagę skupia się na kompetencjach zawodowych. Czy wiesz, w jaki sposób możesz określić swoje kompetencje zawodowe?

Czym są kompetencje?

Mianem kompetencji określamy połączenie: opanowanej wiedzy z danego zakresu, wykształconych umiejętności oraz postaw. Niekiedy do kompetencji zalicza się też cechy osobowości. Natomiast kwalifikacje są utożsamiane z wykształceniem, zawodowym stażem pracy oraz umiejętnościami pracownika.

Na co dzień zarówno nabywamy kompetencji, jak i je wykorzystujemy. Kompetencje nie są cechami stałymi, gdyż zmieniają się wraz ze zdobywanym przez nas doświadczeniem oraz naszym rozwojem zawodowym i osobistym.

Poziomy kompetencji

Wyróżnia się 5 poziomów kompetencji. Gdy rozwijamy daną kompetencję, stopniowo przechodzimy na coraz wyższy poziom jej opanowania:

• poziom A (1) – występuje wtedy, gdy brak jest zachowań wskazujących na opanowanie danej kompetencji i jej wykorzystywanie w podejmowanych działaniach,
• poziom B (2) – występuje wtedy, gdy nastąpiło przyswojenie kompetencji w stopniu podstawowym i jest ona wykorzystywana w sposób nieregularny,
• poziom C (3) – poziom ten osiąga się wtedy, gdy kompetencja została przyswojona w stopniu dobrym, pozwala ona na samodzielne, praktyczne jej wykorzystanie w trakcie realizacji zadań zawodowych,
• poziom D (4) – występuje wtedy, kiedy kompetencja została przyswojona w stopniu bardzo dobrym, pozwalającym na bardzo dobrą realizację zadań z danego zakresu oraz przekazywanie innym własnych doświadczeń,
• poziom E (5) – oznacza kompetencję przyswojoną w stopniu doskonałym, co daje zdolność do twórczego wykorzystania i rozwijania wiedzy, umiejętności i postaw właściwych dla danego zakresu działań.

Rodzaje kompetencji

Nie ma jednaj zamkniętej listy kompetencji, a specjaliści tworzą różne ich zestawy. W niektórych opracowaniach znajdują się wykazy nawet do 300 kompetencji, a poszczególne firmy, tworząc profile zadań lub stanowisk, określają czasem bardzo szczegółowe lub specyficzne kompetencje.

Jednym ze stosowanych podziałów jest podział na 8 kategorii kompetencji:

• kompetencje związane z uzdolnieniami, czyli potencjał pracownika – to kompetencje, które można rozwijać.
• kompetencje związane z umiejętnościami i zdolnościami – zalicza się do nich np. kompetencje komunikacyjne, umysłowe, interpersonalne, organizacyjne, techniczne, biznesowe, przywódcze, samozarządzania.
• kompetencje związane z wiedzą – to kompetencje, które opisują to, czego pracownik nauczył się do tej pory i co może zastosować w odpowiedniej sytuacji. Jest to zatem konkretna wiedza, która stanowi przygotowanie do wykonywania określonych zadań w ramach zawodu, specjalizacji, stanowiska czy organizacji.
• kompetencje fizyczne –to umiejętności związane z fizycznymi wymaganiami danego stanowiska pracy. Zalicza się do nich: sprawność fizyczną, wyczulenie zmysłów i zdolności psychofizyczne.
• kompetencje związane ze stylami działania – określają, w jaki sposób formułowane są cele, jaka jest umiejętność planowania i zdolności organizacyjne, wskazują zdolność wizualizacji ciągu działań oraz ustalania, jakie zasoby są potrzebne do osiągania celu.
• kompetencje związane z osobowością (kompetencje społeczne) – umiejętności zapewniające skuteczność realizacji celów w sytuacjach społecznych, czyli podczas kontaktów z innymi ludźmi. Mogą być nabywane przez jednostkę w toku treningu społecznego, decydują o właściwym funkcjonowaniu w grupie, budowaniu odpowiednich relacji z innymi ludźmi.
• kompetencje związane z zasadami i wartościami – dotyczą zasad, wartości i wierzeń, pozwalają na określenie motywów działania. Dotyczą tego, czego poszukuje się w pracy, oraz ról życiowych, które wpływają na dokonywane wybory.
• kompetencje związane z zainteresowaniami – wskazują preferencje dotyczące zadań i rodzaju pracy oraz środowiska pracy. Jeżeli są zgodne z rodzajem zainteresowań pozazawodowych, wpływają na podniesienie efektywności pracy.

Inny podział kompetencji, dokonywany ze względu na ich funkcjonalność, uwzględnia:

• kompetencje osobiste – określające indywidualną realizację zadań. Wpływają one na szybkość i rzetelność wykonywania zadań, np.: elastyczność myślenia, gotowość do uczenia się, kreatywność, myślenie analityczne, organizacja pracy własnej, otwartość na zmiany, radzenie sobie ze stresem, samodzielność, sumienność, zarządzanie czasem.
• kompetencje społeczne – wpływające na jakość wykonywanych zadań, w których następuje kontakt z innymi ludźmi. Poziom tych kompetencji wpływa na skuteczność współpracy i porozumiewania się. Są to np. autoprezentacja, budowanie relacji z innymi, dzielenie się wiedzą i doświadczeniem, identyfikacja z firmą, komunikatywność, kultura osobista, negocjowanie, obsługa klienta, otwartość na innych, współpraca w zespole.
• kompetencje menedżerskie – obejmujące umiejętności zarządzania pracownikami, zarówno miękkie obszary kierowania, organizacji pracy, jak i strategiczne aspekty zarządzania, np. budowanie sprawnej organizacji, budowanie zespołów, coaching, delegowanie zadań, motywowanie, myślenie strategiczne, przywództwo, rozwiązywanie konfliktów, zarządzanie informacjami, zarządzanie przez cele.
• kompetencje specjalistyczno-techniczne – związane ze specjalistycznymi zadaniami dla danej grupy stanowisk, często odnoszące się do specyficznych zakresów wiedzy (np. prawniczej czy finansowej) lub umiejętności (np. obsługa określonych systemów IT), takich jak analiza danych, analiza i opracowanie tekstów prawnych, analiza rynku, diagnozowanie potrzeb klienta, dyspozycyjność, języki obce, pozyskiwanie informacji, prowadzenie szkoleń, umiejętności IT, wykorzystanie narzędzi biurowych.

 

Ciekawostka z Unii Europejskiej

W dokumentach Unii Europejskiej często jest mowa o kompetencjach kluczowych, czyli takich, których wszystkie osoby potrzebują do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia. Ustanowiono 8 kompetencji kluczowych. Są to: porozumiewanie się w języku ojczystym, porozumiewanie się w językach obcych, kompetencje matematyczne, podstawowe kompetencje naukowotechniczne, kompetencje informatyczne, umiejętność uczenia się, kompetencje społeczne i obywatelskie, inicjatywność i przedsiębiorczość, świadomość i ekspresja kulturalna.

Warto kliknąć i wiedzieć więcej

[Strona na temat predyspozycji zawodowych i ich określania; http://predyspozycje-zawodowe.pl/] [Kwestionariusz zainteresowań zawodowych; http://www.psychologia.net.pl/testy.php?test=zawod] [Artykuł o kompetencjach, które są cenione przez pracodawców; http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/46/id/946] [Artykuł pt. Jakimi kompetencjami Polacy mogą zwyciężać w XXI wieku?; http://www.for.org.pl/upload/File/publikacje/KompetencjedlarozwojuMSabat.pdf]

Ćwiczenia

1.      Wypełnij kwestionariusz zainteresowań zawodowych [http://www.psychologia.net.pl/testy.php?test=zawod], a następnie wskaż kompetencje, nad którymi możesz popracować.

2.      Określ kompetencje, które mogą być ważne dla Twojego potencjalnego pracodawcy. Ustal, które z nich masz, a które będziesz jeszcze rozwijać.