- W 1989 r. w Polsce rozpoczął się proces zmiany systemu ekonomicznego i przechodzenia od gospodarki centralnie sterowanej do gospodarki rynkowej.
- Gospodarkę centralnie sterowaną cechują: brak wolności gospodarczej, upaństwowienie wszelkich form działalności gospodarczej, nierynkowa alokacja zasobów gospodarczych, bezpośrednie kierowanie gospodarką przez aparat państwowy lub partyjny, duży stopień izolacji od procesów zachodzących w gospodarce światowej.
- Gospodarka rynkowa opiera się na: wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej, konkurencji podmiotów gospodarczych oraz silnych powiązaniach gospodarki z procesami zachodzącymi w gospodarce światowej.
- Najważniejszy element programu transformacji polskiej gospodarki stanowiły przekształcenia własnościowe, które dokonywały się przez oddolny rozwój sektora prywatnego, prywatyzację sektora publicznego i reprywatyzację. Transformacja gospodarki polskiej była związana także z przebudową systemu podatkowego, wprowadzaniem reform gospodarczych i społecznych.
- Plan Balcerowicza (terapia szokowa) to potoczna nazwa pakietu reform gospodarczo-
-ustrojowych rozpoczętych w 1990 r., które miały umożliwić transformację gospodarki centralnie sterowanej w gospodarkę rynkową i ustabilizowanie sytuacji makroekonomicznej Polski. - Współcześnie kierunek przemian gospodarczych w Polsce w coraz większym stopniu jest kształtowany zgodnie z prawodawstwem i strategiami rozwoju Unii Europejskiej.
- Rynek to zespół warunków prowadzących do spotkania kupującego i sprzedającego w procesie wymiany dóbr i usług. Podstawowe funkcje rynku to: funkcja informacyjna, funkcja równowagi, funkcja towarów i usług oraz funkcja alokacyjna.
- W gospodarce wyróżnia się wiele rodzajów rynków wydzielanych ze względu na różne kryteria (zasięgu terytorialnego, przedmiotu obrotu, ujęcia branżowego, legalności, liczby podmiotów).
- Wielkość popytu na określone dobro to ilość tego dobra, jaką konsument jest skłonny i jest w stanie nabyć po danej cenie i w określonym czasie.
- Prawo popytu wyjaśnia wzajemne zależności między wielkością popytu na określone dobro a jego ceną (wielkość popytu na dane dobro zmienia się w przeciwnym kierunku niż jego cena).
- Paradoks Veblena dotyczy konsumentów o wysokich dochodach oraz dóbr luksusowych. Wyższa cena dobra powoduje wzrost popytu na to dobro.
- Wielkość podaży to ilość dobra, jaką producenci są w stanie dostarczyć na rynek przy określonej cenie i w określonym czasie.
- Prawo podaży wyjaśnia zależności między wielkością podaży określonego dobra a jego ceną (wielkość podaży danego dobra zmienia się w tym samym kierunku, co jego cena).
- Cena równowagi rynkowej to cena, przy której wielkość popytu równa się wielkości podaży.
- W gospodarce rynkowej wyróżnia się 4 główne funkcje państwa. Są to: funkcja adaptacyjna, funkcja stabilizacyjna, funkcja alokacyjna i funkcja redystrybucyjna.
- Ważnymi problemami w państwach, w których panuje gospodarka rynkowa, są bezrobocie i inflacja. Jest tak, ponieważ nie można osiągnąć jednocześnie pełnego zatrudnienia i stabilnych cen.
- Na cykl koniunkturalny składają się fazy: ożywienia, rozkwitu, spowolnienia i recesji. Przyczynami zmian koniunkturalnych są m.in.: niedoskonałości mechanizmu rynkowego, zmiany uwarunkowań na arenie międzynarodowej, wojny, klęski żywiołowe, cykle polityczne, zmiany prawne, zmiany demograficzne, postęp technologiczny, zmiany w konsumpcji i inwestycjach.
- Strategia rozwoju Unii Europejskiej Europa 2020 zakłada realizację 5 celów dotyczących zatrudnienia, innowacji, edukacji, włączenia społecznego oraz zmian klimatyczno-
-energetycznych. - Wzrost gospodarczy polega na zwiększeniu produkcji dóbr i liczby świadczonych usług. Jest on zmianą ilościową, co oznacza, że nie towarzyszą mu zmiany w strukturze gospodarki.
- Rozwój gospodarczy to proces przemian ilościowo-jakościowych, polegający na zwiększeniu ilości i jakości produkowanych dóbr oraz świadczonych usług, któremu towarzyszą zmiany w strukturze gospodarki. Rozwój gospodarczy dokonuje się przy zróżnicowanej dynamice przemian poszczególnych elementów w gospodarce.
- Produkt Krajowy Brutto (PKB) to miara określająca wartość towarów i usług wytworzonych w gospodarce danego państwa w określonym czasie (np. w ciągu roku).
- Wskaźnik rozwoju społecznego (HDI) to syntetyczny miernik społeczno-ekonomicznego rozwoju państw wprowadzony dla celów porównań międzynarodowych. Wskaźnik ten daje szerszy obraz poziomu dobrobytu gospodarczego w państwach od wskaźnika PKB na mieszkańca, ponieważ w swojej strukturze uwzględnia także wskaźniki informujące o jakości życia społeczeństwa.
- Polityka budżetowa polega na ustalaniu wysokości oraz proporcji dochodów i wydatków budżetowych. Może być pasywna lub aktywna.
- Budżet państwa to plan finansowy państwa, czyli zestawienie prognozowanych na następny rok budżetowy dochodów i wydatków rządowych, sporządzany przez rząd i zatwierdzany po wprowadzeniu ewentualnych poprawek przez parlament, najczęściej w formie ustawy budżetowej.
- Deficyt budżetowy jest to niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku do jego wydatków.
- Dług publiczny to zadłużenie instytucji państwowych w stosunku do inwestorów, którzy pożyczyli w przeszłości pieniądze na sfinansowanie deficytu budżetowego.
- Główne źródła dochodów budżetowych w Polsce to: dochody podatkowe, dochody niepodatkowe oraz środki z Unii Europejskiej i innych źródeł, niepodlegające zwrotowi.
- Ugrupowania ponadnarodowe, które mają największy wpływ na kształtowanie procesów społeczno-gospodarczych na świecie, to m.in.: Organizacja Narodów Zjednoczonych, a w jej strukturze Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Światowy, a także G-20 i Unia Europejska.
- Unia Europejska jest największą potęgą handlową na świecie, odpowiadającą za ok. 20% światowej wymiany handlowej. Największym odbiorcą produktów z UE są Stany Zjednoczone, a następnie – Szwajcaria i Chiny. Natomiast głównym dostawcą do UE w ostatnich latach stały się Chiny, które wyprzedziły Stany Zjednoczone i Rosję.
- Największe znaczenie w wymianie handlowej Polski ma Unia Europejska, która w 2013 r. była odbiorcą 74,4% eksportu, a pochodziło z niej 56,9% importu. Najwięcej eksportujemy do Niemiec, a następnie do Wielkiej Brytanii, Czech, Francji i Rosji. Najwięcej importujemy z Niemiec, a następnie z Rosji i Chin.
- Światowy kryzys ujawnił wysoki poziom globalizacji gospodarki i handlu międzynarodowego oraz wynikające stąd silne wzajemne uzależnienie koniunktury w poszczególnych krajach i regionach. Powszechne zmiany koniunktury przekładają się na wahania dynamiki światowych obrotów towarowych.