Prowadzenie własnej działalności gospodarczej niesie ze sobą wiele wyzwań. Przedsiębiorca działa w sieci powiązań i uwarunkowań – zarówno rynkowych, jak i pozarynkowych. Aby odnieść sukces, musi nie tylko być bardziej konkurencyjny od innych przedsiębiorców działających w tej samej branży, lecz także umieć przystosować się do zmieniających się warunków ekonomicznych i prawnych. W tych zmaganiach wspierają go jednak różne instytucje.

Mikro- i makrootoczenie przedsiębiorstwa

Przedsiębiorcy działający na rynku muszą się liczyć z działaniem wielu różnych czynników – na niektóre z nich mają wpływ, inne jednak pozostają od nich niezależne. Z tych powodów wyróżnia się mikrootoczenie i makrootoczenie przedsiębiorstwa.

Na mikrootoczenie przedsiębiorstwa, zwane też otoczeniem konkurencyjnym lub bliższym, składa się ogół podmiotów gospodarczych, z którymi dany przedsiębiorca jest powiązany. Powiązania te mają różny charakter – przedsiębiorcy konkurują lub współpracują ze sobą. W skład mikrootoczenia wchodzą również klienci – krąg odbiorców towarów lub usług oferowanych przez danego przedsiębiorcę – oraz nieodłączny element każdej gry rynkowej, czyli konkurenci. Można zatem powiedzieć, że mikrootoczenie jest tworzone przez wszystkie elementy rynku. Jego charakterystyczną cechą jest zachodzenie relacji tzw. sprzężenia zwrotnego pomiędzy poszczególnymi elementami. Oznacza to, że mikrootoczenie wpływa na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, a przedsiębiorstwo wpływa na mikrootoczenie.

Na makrootoczenie, nazywane otoczeniem dalszym, składają się te warunki prowadzenia działalności gospodarczej, na które przedsiębiorstwo nie ma wpływu. Są to np.: system prawny, warunki demograficzne i warunki klimatyczne.

Rycina 5.7.   Otoczenie przedsiębiorstwa.
[Źródło: opracowanie na podstawie: J. Mazur, A. Sznajder, Marketingowa orientacja przedsiębiorstwa, First Business College, Warszawa, 1995, s. 19–28.]

Czym jest konkurencja?

Konkurencja to jeden z motorów rozwoju gospodarczego i najważniejszych czynników związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Można ją opisać jako proces współzawodniczenia ze sobą podmiotów rynkowych, które zmierzają do osiągnięcia własnych celów – zdobycia jak największej liczby klientów czy zwiększenia obrotów. Konkurencja wymusza na przedsiębiorcach ciągłe dostosowywanie się do zmieniającej się sytuacji – oferowanie lepszych produktów i usług, czy też zmniejszanie kosztów swojej działalności. Konkurencja jest podstawą każdej gospodarki wolnorynkowej.

Instytucje powołane do wspierania przedsiębiorstw

Wielu przedsiębiorców już na początku swojej działalności natrafia na rynku na bariery, których nie jest w stanie pokonać samodzielnie. Przeszkody te związane są np. ze zbyt skomplikowanym i niestabilnym systemem prawnym, brakiem środków finansowych na prowadzenie przedsiębiorstwa czy brakiem fachowego przygotowania do jego prowadzenia. Aby wspomóc przedsiębiorców, powołano tzw. instytucje wsparcia (otoczenia) biznesu, które pomagają w prowadzeniu działalności gospodarczej, zwłaszcza na samym jej początku, małym i średnim przedsiębiorcom. Instytucje te są bardzo zróżnicowane, w uproszczeniu można je podzielić na 3 podstawowe grupy:

• ośrodki przedsiębiorczości, np. ośrodki szkoleniowo-doradcze, punkty konsultacyjne – przedsiębiorcy mogą w nich uzyskać porady dotyczące prowadzonej działalności i wziąć udział w szkoleniach np. z pozyskiwania funduszy UE;
• instytucje powołane do wsparcia finansowego przedsiębiorstw, np. fundusze poręczeń kredytowych, Krajowy Fundusz Kapitałowy – umożliwiają pozyskanie pieniędzy na uruchomienie własnego biznesu;
• ośrodki innowacji i transferu technologii, np. akademickie inkubatory przedsiębiorczości i parki technologiczne – są to wyznaczone miejsca, w których przedsiębiorcy mogą zakładać swoje firmy z zakresu nowoczesnych technologii, korzystając z gotowej infrastruktury i doradztwa. Parki technologiczne umożliwiają współpracę uczelni z przedsiębiorstwami oraz komercyjne wykorzystanie wyników badań naukowych.

Rycina 5.8. Rodzaje ośrodków innowacji i przedsiębiorczości w roku 2012.
[Źródło: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce. Raport 2012, Warszawa 2012; http://www.parp.gov.pl]

Część z tych podmiotów jest inicjatywą prywatną, a część – np. Krajowy Fundusz Kapitałowy – jest tworzona przez państwo. Do znanych instytucji wsparcia biznesu stworzonych przez samych przedsiębiorców należą takie organizacje, jak Biznes Centre Club czy też Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Jedną z najbardziej rozpoznawalnych instytucji wsparcia biznesu jest Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) – specjalna agencja rządowa, mająca na celu wspieranie przedsiębiorczości i innowacyjności, zarządzająca także funduszami Unii Europejskiej przeznaczonymi na ten cel. Warto również pamiętać o akademickich inkubatorach przedsiębiorczości tworzonych przez wyższe uczelnie – dzięki nim można założyć pierwszą firmę, będąc jeszcze na studiach.

	Ciekawostka z Unii Europejskiej
	Na poziomie Unii Europejskiej istnieje instytucja koordynująca ogólnoeuropejską sieć instytucji wsparcia biznesu – tzw. Enterprise Europe Network [wym. enterprajs jurop netłork]. W jej skład wchodzą różnorakie instytucje otoczenia biznesu funkcjonujące nie tylko w krajach Unii Europejskiej, lecz także np. w Stanach Zjednoczonych i Japonii.

	Warto kliknąć i wiedzieć więcej
	[Strona internetowa Państwowej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości; http://www.parp.gov.pl/index/more/9244] [Strona internetowa Enteprise Europe Network; http://een.ec.europa.eu/]

Ćwiczenia

1.      Czy Twoim zdaniem państwo powinno wspierać finansowo instytucje wsparcia biznesu lub powoływać specjalne rządowe instytucje mające na celu wspieranie przedsiębiorców? Uzasadnij swoją odpowiedź.

2.      Odszukaj w internecie raport Doing Business, który jest publikowany corocznie przez Bank Światowy. Napisz, jak oceniasz sytuację Polski w zestawieniu warunków prowadzenia działalności gospodarczej na tle prawie wszystkich krajów świata?